ΕΛΜΕ Ροδόπης: Επιχειματολογία για το νομοσχέδιο για την επαγγελματική εκπαίδευση

Μόλις τρία χρόνια μετά από τη μεταρρύθμιση της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης με τον νόμο 4763/20  η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας παρουσιάζει μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία στο ίδιο πεδίο. Ο νέος νόμος δεν ακολουθεί μια διαδικασία αποτίμησης και αξιολόγησης του νόμου που εφαρμόστηκε και αυτό αποδεικνύει το έλλειμμα σχεδιασμού και στρατηγικής. Σε τι ακριβώς βελτιώθηκε η επαγγελματική τεχνική εκπαίδευση με το νόμο 4763/20;  Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έρχεται για να βελτιώσει κάποιες ατέλειες και ποιες;

Στο άρθρο 2 αναφέρεται ότι στόχος είναι «η συνολική αναμόρφωση του θεσμού των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.) με τη διάχυση καλών πρακτικών, μέσω της μεταφοράς στα ΕΠΑ.Λ. των πρακτικών που έχουν εφαρμοστεί πιλοτικά, από την ίδρυσή τους, στα Πρότυπα Επαγγελματικά Λύκεια (Π.ΕΠΑ.Λ.)». Πότε ακριβώς έγινε αξιολόγηση – αποτίμηση της λειτουργίας τους; Η φοίτηση των πρώτων μαθητών σε αυτά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί!! (Το 2021 λειτούργησαν τα πρώτα 6 ΠΕΠΑΛ, που έγιναν 25 συνολικά με την ίδρυση άλλων 19 το 2022).

Ποια αποτίμηση έγινε για παράδειγμα σχετικά με την πολυδιαφημισμένη χρηματοδότηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης μέσα από  τα πρότυπα ΕΠΑΛ  και τα πειραματικά  ΙΕΚ; Διατέθηκαν τα χρήματα; Αν ναι πότε και πόσα; Αξιολογήθηκε η εφαρμογή καλών πρακτικών στα πρότυπα ΕΠΑΛ; Εξίσου αισθητή είναι η αποσιώπηση των προβλημάτων που σήμερα αντιμετωπίζει η ΕΕΚ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ ΣΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

• Στην πραγματικότητα ο νόμος αυτός μας γυρίζει στο βαθύ παρελθόν καθώς η ¨νέα¨ ιδέα για τη δημιουργία των ΚΕΕΚ  ανατρέχει 45 χρόνια πριν στο νόμο 576/1977 (σχετικά με τα Κ.Ε.Τ.Ε.). Ήταν όμως  τέτοια ή ένταση και η έκταση των προβλημάτων στη λειτουργία τους  που οδήγησε στην ανάγκη για επανίδρυση της δευτεροβάθμιας τεχνικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στα πλαίσια του νόμου 1566/1985. Είναι εντυπωσιακή η ανάγκη να προβληθεί ως μεταρρύθμιση η επιστροφή σε ένα θεσμικό πλαίσιο 50 ετών πριν.
• Η στενή σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και κατάρτισης που περιγράφεται στην αιτιολογική έκθεση και στο σχεδιασμό με τις συνεχείς αναφορές στις ανάγκες της αγοράς αγνοεί τον ευρύτερο χαρακτήρα της παιδαγωγικής διαδικασίας. Διαμορφώνεται μια εξαιρετικά ισχυρή εικόνα προτεραιοποίησης της κατάρτισης συγκριτικά με την επαγγελματική εκπαίδευση.
• Η χρηματοδότηση κατευθύνεται στην κατάρτιση και όχι στη Β/θμια. Διαμόρφωση μιας πραγματικότητας εισδοχής της Κατάρτισης στην εκπαίδευση με συνέπεια τον μετασχηματισμό της ταυτότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
• Περιορισμοί στην ίδρυση των ΚΕΕΚ

Οι προδιαγραφές (παρουσία 2 βαρδιών και υποχρεωτικά δομής κατάρτισης εντός συγκροτήματος, απουσία δομής γενικής εκπαίδευσης στο συγκρότημα) περιορίζουν τη δυνατότητα ίδρυσης ΚΕΕΚ σε 60 περίπου συγκροτήματα. Αγνοείται η παράμετρος της γεωγραφικής κατανομής στην περιφέρεια και  τα κτιριακά ζητήματα στα αστικά κέντρα. Αυτό σημαίνει ότι διαμορφώνεται μια δομή που δεν θα αφορά το σύνολο της ΕΕΚ ή της επικράτειας και δημιουργεί ζητήματα ισότιμης πρόσβασης.

• Δημιουργία μιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με σχολεία δύο ταχυτήτων.

Διαμορφώνονται συνθήκες άνισης συνύπαρξης  των  Προτύπων ΕΠΑΛ σε σχέση με τα ΕΠΑΛ  λόγω της μεγάλης διαφοράς στη χρηματοδότηση της λειτουργίας τους.

• Συγκρότηση γιγαντιαίων ΕΠΑΛ ως προϊόν συγχωνεύσεων

Η συγχώνευση ΕΠΑΛ της ίδιας ζώνης οδηγεί συγχωνεύσεις με κίνδυνο δημιουργία  γιγαντιαίων συγκροτημάτων (600 και 800 μαθητών)τόσο το πρωί όσο και το απόγευμα με προφανείς τις συνέπειες στην εκπαιδευτική διαδικασία και την παιδαγωγική λειτουργία.  Θα υπάρξει σοβαρή δυσκολία διαχείρισης ενός τόσο μεγάλου μαθητικού πληθυσμού καθώς διαμορφώνονται συνθήκες αποξένωσης ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές. Σε μια τέτοια συνθήκη λειτουργίας τα ζητήματα παραβατικών συμπεριφορών, βίας και bulling θα οξυνθούν χωρίς την ίδια στιγμή οι εκπαιδευτικοί να έχουν τα αναγκαία εργαλεία υποστήριξης για την άμβλυνση τους (παιδοψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, φύλακες) στο βαθμό που η πραγματικότητα απαιτεί.

• Συγχωνεύσεις και κίνδυνος για οργανικές θέσεις.

Ειδικά για τις συγχωνεύσεις τα σχολεία που προκύπτουν είναι θηριώδη στο μέγεθος σε κάποιες περιπτώσεις. Από τις συγχωνεύσεις μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα με τις οργανικές θέσεις των εκπαιδευτικών τόσο στη γενική παιδεία όσο και στις ειδικότητες. Την ίδια ώρα πρέπει να διασφαλισθούν οι συνάδελφοι ΤΕ αλλά και ΔΕ καθώς με δεδομένο ότι δεν μπορούν να τοποθετηθούν στα πρότυπα ΕΠΑΛ διαμορφώνονται σημαντικές δυσκολίες στην τοποθέτηση τους –ειδικότερα σε περιοχές της περιφέρειας- και θα αντιμετωπίσουν το κίνδυνο της υπεραριθμίας.

• Σύγκρουση ειδικοτήτων ΙΕΚ και ΕΠΑΛ. Κίνδυνος κατάργησης ειδικοτήτων σε ΕΠΑΛ όταν συνυπάρχουν γεωγραφικά με ΙΕΚ αντίστοιχης κατεύθυνσης
• Αποδυνάμωση των Εργαστηριακών Κέντρων.

Αποκόπτονται από την εκτέλεση του εκπαιδευτικού τους έργου με την κατάργηση του συλλόγου διδασκόντων και με τη μη απόσπαση των ΤΕ και ΔΕ που διδάσκουν ή υποστηρίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Η διδακτική του εργαστηρίου είναι συγκεκριμένη και ειδική και διαφοροποιείται από τη γενική παιδαγωγική και διδακτική έχοντας περισσότερους και αυξημένους τόσο περιορισμούς όσο και απαιτήσεις.

Καταργούνται οι Τομεάρχες του ΕΚ και αντικαθιστώνται με πολλαπλούς Τομεάρχες των εξυπηρετούμενων ΕΠΑΛ δημιουργώντας συντονιστές ύλης ζώνης.

Εξυπηρέτηση των ΙΕΚ (πλέον ΣΑΕΚ) από την υποδομή, χωρίς την ένταση και έκταση σε έλεγχο κι ευθύνη που υπήρχε.

• Συμπεριφέρονται στα ΕΠΑΛ σαν είναι οι «παρίες» του εκπαιδευτικού μας συστήματος:

Όχι μόνον δεν έχουν προβλέψει νέα  εγχειρίδια των τομέων και των ειδικοτήτων των ΕΠΑΛ, αλλά ούτε καν έχουν ανανεωθεί τα προ 20ετίας (τουλάχιστον) προγράμματα σπουδών και διδακτικά βιβλία.

• Ζητήματα χρηματοδότησης και εξοπλισμού σε συνάρτηση με νέα προγράμματα σπουδών και τις απαιτήσεις σε εξοπλισμό που δημιουργούν τα νέα τεχνολογικά δεδομένα.

Δεν γίνεται αναφορά στα χρηματοδοτικά εργαλεία, βιβλία και στον  εργαστηριακό εξοπλισμό  που θα υποστηρίξουν ουσιαστικά το εγχείρημα αυτό.

• Ενίσχυση του συγκεντρωτισμού και της γραφειοκρατίας

Ο ανασχεδιασμός βασίζεται στην ενίσχυση ενός διοικητικού συγκεντρωτισμού που υπονομεύει ακόμη πιο πολύ το ρόλο του συλλόγου διδασκόντων και περιορίζεται σε μια νέα ονοματoλογία (ΙΕΚ σε ΣΑΕΚ).

• Αγνοείται συστηματικά η ανάγκη επισκευής και συντήρησης του εργαστηριακού εξοπλισμού από εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, αρμοδιότητα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να ανατίθεται στο εκπαιδευτικό προσωπικό.
• Ζητήματα λειτουργικής υποστήριξης των ΙΕΚ (πλέον ΣΑΕΚ) Δεδομένης της εκκίνησης λειτουργίας των ΙΕΚ που φιλοξενούνται σε Εργαστηριακά Κέντρα σε απογευματινό ωράριο, ώστε να περιοριστεί η επικάλυψη με τα βραδινά σχολεία δημιουργούνται ζητήματα αναφορικά με την εποπτεία και τον συντονισμό.
• Δεν προτείνεται κανένα μέτρο για την ενίσχυση της εσπερινής επαγγελματικής εκπαίδευσης που αφορά πολλές χιλιάδες εργαζομένων μαθητών.
• Έλλειψη ουσιαστικής πληροφόρησης για το νέο χάρτη

Θα έπρεπε να περιγράφεται ακριβώς ο νέος χάρτης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση των συνθηκών που προκύπτουν κατά τόπους για να αξιολογηθεί το σχέδιο νόμου που προτείνεται. (π.χ. θα υπάρχουν μετακινήσεις μαθητών; Που θα ιδρυθούν ΣΑΕΚ, που θα καταργηθούν ΙΕΚ, πως θα γίνουν και με ποιους όρους οι συγχωνεύσεις των ΕΠΑΛ).

• Ζητήματα αναφορικά με την επίβλεψη της πρακτικής άσκησης.

Δεν προβλέπεται η διαδικασία για την πρακτική άσκηση των μαθητών, η δυνατότητα συμμετοχής των εκπαιδευτικών ως παρατηρητών και εποπτών σε αυτήν, η προσφορά και η διαχείριση των θέσεων πρακτικής άσκησης και το πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο οι μαθητές θα τοποθετηθούν στις θέσεις αυτές

• Διασφάλιση του εξοπλισμού της επαγγελματικής εκπαίδευσης

Ο κίνδυνος κληροδότησης του εξοπλισμού της επαγγελματικής εκπαίδευσης στην κατάρτιση χωρίς όρους( αποδυνάμωση των ΕΚ), διογκώνεται αν σκεφτεί κανείς την πιθανότητα αποτυχίας των ΚΕΕΚ όπως απέτυχαν παλαιότερα και τα ΚΕΤΕ.

• Είναι ανάγκη να γίνει συζήτηση σε βάθος τόσο για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ΕΕΚ όσο και τις λύσεις που σε βάθος χρόνου θα δώσουν τις απαντήσεις που οι καιροί απαιτούν.
• Είναι ανάγκη να υπάρξει ουσιαστική χρηματοδοτική ενίσχυση και την ίδια ώρα η διάρθρωση μιας διοικητικής δομής που θα απαντά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γεωγραφίας.
• Κυρίως όμως είναι ανάγκη να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η ΕΕΚ και σε επίπεδο κοινωνίας και σε επίπεδο εκπαιδευτικής πραγματικότητας και να αναδειχθεί η καταλυτική  της σημασίας για το αύριο.

Με Τιμή και αγωνιστικούς χαιρετισμούς!!!

Για το ΔΣ της ΕΛΜΕ Ροδόπης

             Ο Πρόεδρος                                                                      Ο Γεν. Γραμματέας

    Βασιλειάδης Μιχάλης                                                              Λίτσος  Ευάγγελος