Αμφίπολη: Τι σημαίνει το όνομα του διάσημου “Λόφου Καστά” – Οι χαμένες πηγές και οι απαντήσεις στο μυστήριο

Το αδύνατο σημείο της έρευνας που γίνεται για την αποκάλυψη των μυστικών του Τύμβου Καστά, είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ιστορικές πηγές, ούτε καν κείμενα περιηγητών που να το αναφέρουν!!!  Είναι σαν ένα λησμονημένο μνημείο που ξεπηδάει από τις πιο σκοτεινές – και άγραφες; – σελίδες της Ιστορίας.

Ο Ιερώνυμος ο Καρδιανός (περ.360 – περ.260 π.Χ.) που έζησε  εκείνα τα χρόνια και έγραψε για τους πολέμους των Διαδόχων  του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δεν μπορεί να μην είχε αναφέρει κάπου αυτό το μνημείο, δυστυχώς όμως το έργο του δεν  διασώθηκε πέρα από αποσπάσματα που αντέγραψαν ιστορικοί των κατοπινών χρόνων. «Αν το έργο του είχε σωθεί»  παρατήρησε ο Βρετανός ιστορικός Τζων Μπάνγκελ Μπιούρυ (Bury) θα τοποθετούσαμε τον ιστορικό αυτό τρίτο στην   τριανδρία των Ελλήνων ιστορικών, δίπλα στον Θουκυδίδη και τον Πολύβιο! Οπότε με την παραδοχή ότι το έργο αυτού του  μεγάλου ιστορικού, που θα μπορούσε να είναι η κύρια πηγή πληροφοριών, δεν διασώθηκε προχωράμε την έρευνα στα  τυφλά!

Ο συνδυασμός αυτού του κενού με το γεγονός ότι υπάρχει και  ένα ακόμη κενό, στην ιστοριογραφία σχετικά με τα όσα

 γεγονότα έλαβαν χώρα μετά το θάνατο του Μεγάλου  Αλεξάνδρου, καθώς ότι υπάρχει είναι από μεταγενέστερους

 ιστορικούς, είναι ο καλύτερος συνδυασμός για να «πετάξει» η  φαντασία μας στους πιο παράδοξους ατραπούς…

Ωστόσο, εκεί που υπάρχει κενό στην ιστοριογραφία, υπάρχουν  περιπτώσεις που η λαϊκή προφορική παράδοση δίνει κάποιες  απαντήσεις. Κι εδώ όμως υπάρχει ένα κενό, καθώς οι κάτοικοι της Αμφίπολης ήρθαν στην περιοχή στις αρχές του 19ου αιώνα  και γι’ αυτό το χωριό λεγόταν Γενί κιουϊ, στα τούρκικα, δηλαδή  Νεοχώρι.

Μάλιστα ο Γάλλος περιηγητής Esprit-Marie Cousinéry στο ταξίδι του στην Μακεδονία, στα 1831, αναφέρει ότι όταν

έφτασε στην Αμφίπολη, ρώτησε τον Έλληνα που τον φιλοξενούσε, κάποιο Νικόλαο, για την περιοχή και την ιστορία

της και εκείνος του απάντησε ότι δεν γνωρίζει πολλά γιατί δεν έχουν πολλά χρόνια που ήρθαν.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι στην ευρύτερη περιοχή που είναι ντόπιοι στην καταγωγή και όταν τους ρωτήσαμε μας ανέφεραν ότι υπάρχει ως λαϊκός μύθος η πληροφορία ότι κάπου στην Αμφίπολη είναι θαμμένος ένας μεγάλος βασιλιάς, χωρίς κάτι περισσότερο να γνωρίζουν επ’ αυτού…

Το δεύτερο χρήσιμο στοιχείο είναι τα τοπωνύμια, αφού έχει αποδειχθεί σε πάρα πολλές περιπτώσεις ότι στα ονόματα που έχουν δοθεί σε τοποθεσίες, μπορεί να κρύβονται χαμένες σελίδες της ιστορίας.

Τι να σημαίνει άραγε το όνομα Καστά; 

Ρωτήσαμε σχετικά τους κατοίκους της Μεσολακκιάς και μας είπαν ότι στην πραγματικότητα, υπάρχουν δύο λόφοι «Καστά»,  ο ένας είναι ο «Μεγάλος Καστάς» που αναφέρεται και ως λόφος 133, που βρίσκεται ακριβώς δίπλα και βόρεια της ανασκαφής  και οι αρχαιολόγοι τοποθετούν εκεί την ακρόπολη – οχυρωμένη προφανώς – των Εννέα Οδών, της θρακικής πόλης που  προϋπήρχε της Αμφίπολης.

Υπάρχει και ο «Μικρός Καστάς» που είναι ο χώρος που βρίσκεται ο μεγάλος Τύμβος της ανασκαφής.  Απ’ όσο ψάξαμε για την ετυμολογία της λέξης, φαίνεται ότι μια πιθανή ερμηνεία, είναι το «Καστά» να αποτελεί παραφθορά του

λατινικού Castrum που στην νεοελληνική πέρασε ως Κάστρο, δηλαδή «Φρούριο», «Οχυρό»…

Να είναι η θέα του μαρμάρινου περιβόλου που έδωσε την εντύπωση, στο διάβα των αιώνων, ότι ο λόφος είναι οχυρό,

 όπως και η διπλανή ακρόπολη των Εννέα οδών;

Μήπως τελικά δεν είναι μόνο ο περίβολος που έδωσε την λάθος εντύπωση αλλά υπάρχει μια μακρινή ανάμνηση που θέλει το οικοδόμημα να έχει χτιστεί ως κάστρο για να αποτελέσει την τελευταία κατοικία ενός βασιλιά;