Απολογισμός των Εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου “Επανεκτιμώντας τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-2022)”

Απολογισμός των Εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δ.Π.Θ.

Επανεκτιμώντας τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-2022)

Η Κοσμητεία της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης – με τη συνδρομή των Τμημάτων Ιστορίας και Εθνολογίας, Ελληνικής Φιλολογίας και Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών που την απαρτίζουν- επέλεξε να διοργανώσει ένα διαδικτυακό διεθνές επιστημονικό συνέδριο για μία πολυεπίπεδη και διεπιστημονική επανεκτίμηση της Μικρασιατικής Καταστροφής, εκατό χρόνια μετά. Ο αρχικός σχεδιασμός ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία, όπως αποδεικνύει το εξαιρετικά πυκνό έως εξαντλητικό πρόγραμμα του τετραήμερου Διαδικτυακού Διεθνούς Συνεδρίου «Επανεκτιμώντας τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-2022)», που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 21-24 Οκτωβρίου 2022. Στο Συνέδριο προγραμματίστηκαν εξήντα έξι ανακοινώσεις από εβδομήντα δύο πανεπιστημιακούς, μεταδιδάκτορες, διδάκτορες, μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες και ερευνητές από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Βουλγαρία, την Κύπρο, τη Γαλλία και τη Γερμανία.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ανακοινώσεων πραγματοποιήθηκε κανονικά σύμφωνα με το πρόγραμμα, εκτός λίγων περιπτώσεων λόγω ασθένειας ή άλλου προσωπικού κωλύματος. Σημαντικό τμήμα των συνέδρων ανήκαν στην κατηγορία των νέων επιστημόνων, κάτι που συνιστούσε κεντρική πρόθεση της επιστημονικής και της οργανωτικής επιτροπής, εφόσον η επανεκτίμηση προϋποθέτει νέες και φρέσκες επιστημονικές σκοπιές. Επιπλέον, αρκετές ανακοινώσεις στράφηκαν στη Θράκη, η οποία υποβαθμίζεται έναντι της Μικράς Ασίας στην αναζήτηση των πτυχών της Καταστροφής. Ως Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης είμαστε ιδιείτερα χαρούμενοι γι’ αυτό. Ευχαριστούμε θερμά το Δια-Ιδρυματικό – Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. “Δημόκριτος” «Εξειδίκευση στις Τ.Π.Ε. και Ειδική Αγωγή – Ψυχοπαιδαγωγική της Ένταξης» και κυρίως την Πρόεδρο της Ειδικής Διατμηματικής Επιτροπής Καθηγήτρια κ. Ζωή Γαβριηλίδου για την παραχώρηση της πλατφόρμας ΖΟΟΜ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην τεχνική γραμματεία, τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες μας Βασίλη Κούγκουλο, Γιώργο Ράντο και Δέσποινα Παπαδοπούλου, που αόκνως μόχθησαν για την τεχνική στήριξη του Συνεδρίου.

Οι εξήντα έξι ανακοινώσεις του Συνεδρίου συνθέθηκαν με διαφορετικά επιστημονικά πεδία: τις ιστορικές, αρχειακές, λογοτεχνικές, εικονολογικές, καλλιτεχνικές, παιδαγωγικές, μουσικολογικές, λαογραφικές, ανθρωπολογικές, θεατρολογικές και αρχιτεκτονικές  σπουδές. Το εύρος των πεδίων των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών υποδεικνύει πως το εγχείρημα της διεπιστημονικής επανεκτίμησης της Μικρασιατικής Καταστροφής ύστερα από έναν αιώνα προφανώς ήταν επιτυχημένο. Κυρίαρχα αντικείμενα του συνεδρίου ήταν η Ιστορία και η Λογοτεχνία που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον πενήντα τεσσάρων ανακοινώσεων από τις εξήντα έξι.

Στο ευρύτερο πλαίσιο της Ιστορίας αφιερώθηκαν επτά συνεδρίες και είκοσι επτά ανακοινώσεις. Προσεγγίστηκαν θέματα στρατηγικής, διπλωματίας και υγιεινής στο μικρασιατικό μέτωπο, η συμβολή του ελληνικού και ξένου Τύπου ως τεκμηρίου για τη μελέτη της Καταστροφής, του προσφυγικού βιώματος και της αποκατάστασης των προσφύγων, οι οικονομικές και οι πολιτικές διαστάσεις του πολέμου και της ήττας, το διεθνές σκηνικό μέσα στο οποίο συγκαταλέγεται το μικρασιατικό ζήτημα, η κοινωνική ριζοσπαστικοποίηση που προκαλεί το προσφυγικό κύμα, η εγκατάσταση Ελλήνων και Αρμενίων προσφύγων στην Ανατολική Μακεδονία, στη Θράκη, στην Πελοπόννησο και στη Χαλκιδική, η αποκατάσταση προσφύγων από συγκεκριμένες περιοχές του οθωμανικού κράτους, η ερευνητική αξιοποίηση αρχειακών συλλογών, αυτοβιογραφικών κειμένων και σατιρικών σκίτσων, η διαμόρφωση προσφυγικών συνοικισμών και ο μετασχηματισμός των πόλεων από τις προσφυγικές ροές.

Το πεδίο των λογοτεχνικών σπουδών απασχόλησαν επίσης επτά συνεδρίες και είκοσι επτά ανακοινώσεις. Προτάθηκαν συνολικές θεωρήσεις της αναπαράστασης της Μικρασιατικής Καταστροφής στη λογοτεχνία υπό το πρίσμα της γενιάς του 30, της Μικρασίας ως χώρου του μαρτυρίου και της γυναικείας ταυτότητας και συζητήθηκαν το βίωμα του τραύματος στους Ηλία Βενέζη, Αθανάσιο Γκράβαλη, Στρατή Μυριβήλη, Κοσμά Πολίτη, Τάσο Αθανασιάδη, Γιώργο Θεοτοκά και Νίκο Καζαντζάκη, η συγκριτική εξέταση σε σχέση με την τουρκική λογοτεχνία, ιδεολογικές εκδοχές της ζωής πριν και μετά τον πόλεμο και τον ξεριζωμό από την οπτική της Ακαδημίας, του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου και αριστερών συγγραφέων όπως ο Νίκος Παπαπερικλής και η Διδώ Σωτηρίου, η κατασκευή μεταμνήμης μέσα από τη λογοτεχνία για τον ποντιακό ελληνισμό, η απήχηση του μικρασιατικού δράματος στη μεταπολεμική και στη σύγχρονη πεζογραφία και ποίηση και η βαθιά επίδραση της μικρασιατικής τραγωδίας στο ιστορικό λαϊκό μυθιστόρημα και στην παιδική / νεανική λογοτεχνία.

Μία συνεδρία με πέντε ανακοινώσεις από τους τομείς της λαογραφίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας εστίασε στη διάδραση της Μικρασιατικής Καταστροφής με τις λαογραφικές έρευνες και στη συγκρότηση της προσφυγικής μνήμης μέσα από επιχειρήσεις προσφύγων, απομνημονεύματα, μουσεία και τον υλικό πολιτισμό. Μία συνεδρία με τέσσερις ανακοινώσεις επικεντρώθηκε στην αποτύπωση του μικρασιατικού ζητήματος στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας και στα Νεοελληνικά Αναγνώσματα του Μεσοπολέμου, στη λαϊκή ζωγραφική και στη μουσική. Τέλος, μία συνεδρία με τρεις ανακοινώσεις ανίχνευσε την μάλλον ισχνή παρουσία του θέματος στο θέατρο, στην παλαιότερη και στη σύγχρονη δραματουργία και σε ένα τουρκόφωνο θεατρικό κείμενο από την ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης.

Το σύνολο των παραπάνω μελετών θα δημοσιευτεί στην Επιστημονική Επετηρίδα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.  Η οργάνωση επιστημονικών συναντήσεων για το 1922 από τη Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δ.Π.Θ. θα συνεχιστεί και τον επόμενο χρόνο με τη διερεύνηση της ελληνοτουρκικής ανταλλαγής των πληθυσμών στην τέχνη (1923-2023).

—

Κοσμητεία Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών

Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Κτίριο Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας