ΑΡΧΑΙΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΚΟΜΨΑΤΟΥ (ΠΟΛΥΑΝΘΟΣ ΡΟΔΟΠΗΣ)
Ενάμιση χιλιόμετρο βορειοδυτικά του χωριού Πολυάνθου στον Νομό Ροδόπης, κατά μήκος μιας απόκρημνης και στενής κορυφογραμμής, πάνω από τον ποταμό Κομψάτο, βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου φρουρίου ελληνιστικών χρόνων. Πρόκειται για ένα φρούριο με οχύρωση τείχους σχήματος “Π”, συνολικής περιμέτρου περίπου 200 μέτρων σε ένα ιδιαίτερα στρατηγικό σημείο. Αποτελεί ένα από τα λίγα αρχαία φρούρια που σώζονται στην ενδοχώρα της Θράκης.
ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΡΟΥΡΙΟΥ
Το φρούριο είναι χτισμένο κατά μήκος της κορυφής μίας κρημνώδους ασβεστολιθικής βουνοπλαγιάς σε υψόμετρο 270 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στην ίδια βουνοπλαγιά, 300 μέτρα νοτιότερα βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο Κομψάτου*. Δυτικά του φρουρίου κυλάνε τα νερά του ποταμού Κομψάτου και ανατολικά σχηματίζεται φαράγγι με μικρό ρέμα. Το φρούριο έχει έχει μακρόστενο ορθογώνιο σχήμα. Έχει οχύρωση τείχους σχήματος “Π” και αυτό διότι η μία πλευρά του είναι ανοχύρωτη. Το τείχος αποτελείται από την μακρά ανατολική επικλινή πλευρά, με τείχος μήκους 80 μέτρων, στο μέσο του οποίου υπάρχουν τα ερείπια ενός ορθογωνίου πύργου με διαστάσεις 2×4.5 μέτρα. Το βόρειο και το νότιο τείχος έχουν μήκος περίπου 15-20 μέτρα, προστατεύοντας τα πλαϊνά του φρουρίου. Η δυτική μεριά είναι ανοχύρωτη διότι έχει φυσική προστασία λόγω του ότι είναι απόκρημνη και απροσπέλαστη. Το μεγαλύτερο μέρος του τείχους είναι κατεστραμμένο και αυτό διότι μεγάλο μέρος του έχει σκεπαστεί από την βλάστηση ή έχει καταπέσει στην απότομη ανατολική πλαγιά. Αποτελείται από ογκώδεις ακανόνιστους λίθους, με συμπληρώματα στα κενά από μικρότερες πέτρες. Κατά μέσο όρο, το ύψος κυμαίνεται μεταξύ 50-80 εκατοστών. Στο βόρειο τείχος παρατηρείται έντονη παρουσία λιθοσωρών εξωτερικά του τείχους. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Πάντο Α. που εξερεύνησε το κάστρο το 1973-74, πιθανόν πρόκειται για κλίμακα ανόδου και πύλη. Εσωτερικά του βορείου τείχους παρατηρούνται τα θεμέλια άγνωστου κτίσματος και διάσπαρτες πέτρες. Πρώτη ύλη για την κατασκευή του τείχους αποτέλεσε ο τοπικός ασβεστόλιθος που υπάρχει σε αφθονία εσωτερικά και εξωτερικά του φρουρίου.
Στρατηγικό σημείο.
Από το σημείο αυτό ελεγχόταν οπτικά, όλη η περιοχή από τα Άβδηρα μέχρι την Μάρώνεια και τα ενδότερα ορεινά βορείως του φρουρίου. Ταυτόχρονα ελεγχόταν και το πέρασμα του ποταμού Κομψάτου. Η στατηγικότητα του σημείου παρέμενε διαχρονική και αυτό διότι αργότερα, κατά μήκος της ίδιας βουνοπλαγιάς και 100 μέτρα χαμηλότερα χτίστηκε το βυζαντινό κάστρο Κομψάτου. Επίσης η αρχαία Εγνατία οδός διέρχονταν από τους πρόποδες της εν λόγω βουνοπλαγιάς και μάλιστα σώζονται ερείπια από τα βάθρα γέφυρας Ρωμαϊκής περιόδου στον ποταμό Κομψάτο. Επίσης στο στόμιο του ανατολικού ρέματος υπάρχουν τα λείψανα μίας τρίκλιτης βασιλικής εκκλησίας και από γύρω αναφέρεται η ύπαρξη ελληνιστικής νεκρόπολης και μεσαιωνικών ταφών. Σήμερα και ακριβώς κάτω από το αρχαίο φρούριο σώζεται σε καλή κατάσταση το εντυπωσιακότερο μνημείο όλων που είναι το τοξωτό γεφύρι του Κομψάτου 17ου-18ου αι.
ΙΣΤΟΡΙΑ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Για την προσέγγιση απαιτείται πεζοπορία 30-40 λεπτών σε έντονα ανηφορικό και κακοτράχαλο έδαφος με πυκνή βλάστηση χωρίς σαφή μονοπάτια. Μέσω του ανατολικού ρέματος εισερχόμαστε στο χώρο του βυζαντινού κάστρου και από εκεί ακολουθώντας το ανατολικό τείχους μας οδηγεί στο ψηλότερο σημείο που υπάρχουν τα ερείπια ενός ακρόπυργου. Από εκεί συνεχίζουμε στην μυτερή κορυφογραμμή περνώντας από το σημείο που τοποθετείται το αρχαίο λατομείο και μετά από λίγο φθάνουμε στο φρούριο.
*Σχετικά με το βυζαντινό Κάστρο Κομψάτου στον Πολύανθο, βλέπε περισσότερα στον σύνδεσμο:
http://amfitreidhs.blogspot.com/2022/08/blog-post.html
** Κεντίκ Καγιά = εγκοπή + βράχος (στην Τούρκικη γλώσσα), κάτι που ταιριάζει με το ανάγλυφο του εδάφους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΑΝΤΟΣ Π.- ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ 1973-74 (Αρχαιολογικό Δελτίο), Σελίδες 823-828.
ΘΡΑΚΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ στο λήμμα “Πολύανθος”, στον σύνδεσμο http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?perioxhid=R0033
amfitreidhs.blogspot.com