«Ηπειρώτες και εκ Λαϊστης στην Ροδόπη»

Μια εκδήλωση  προβολής της  παράδοσης και του πολιτισμού της Ηπείρου .Δυο εξαιρετικές ομιλήτριες που μας αποκάλυψαν  εξαιρετικές πληροφορίες για τους  Ηπειρώτες της περιοχής της Ροδόπης καθώς και για το χωριό Λάϊστα.

Ο Σύλλογος Ηπειρωτών Νομού Ροδόπης ο αρχαιότερος σύλλογος στην Κομοτηνή θέλοντας να προβάλει στην κοινωνία της πόλης μας και την περιφέρεια μας την πολύχρονη συμμετοχή στην πολιτική, πολιτιστική ,οικονομική ζωή του τόπου από το 1920 μέχρι και σήμερα με τέσσερις (4) Δημάρχους επί δεκαετίες ευεργέτες , δωρητές, συνδρομητές σε έργα διοργάνωσε  την εκδήλωση

 

«Ηπειρώτες και εκ Λαϊστης στην Ροδόπη»

Ο Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Ηπειρωτών Νομού Ροδόπης Μπίστας Αργύριος καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους στην  εκδήλωση και ευχαρίστησε το κόσμο  από καρδιάς για την δυναμική παρουσία σας. Μια παρουσία που μας τιμά ιδιαίτερα αλλά και που καταδεικνύει την ανησυχία και το ενδιαφέρον όλων για την παρουσία των Ηπειρωτών στην περιοχή της Ροδόπης .Η ιστορία της Θράκης  είναι παράλληλη με την ιστορία των Ηπειρωτών  που ήρθαν, έκτισαν, ρίζωσαν, αγάπησαν, δημιούργησαν, μετέφεραν την μόρφωσή και αγάπησαν τον τόπο αυτό που έγινε δεύτερη πατρίδα τους.

Χαιρετισμό εκ μέρους του Μητροπολίτη Κομοτηνής έκανε ο Ιερέας του Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Παπά Βαλάντης  και η  Πρόεδρο της ΔΕΚΕΠΑΚ  κυρία Νατάσα Λιβεριάδου.

 Στην συνέχεια ο  Πρόεδρος των Ηπειρωτών Νομού Ροδόπης κύριος Τζαμπάζης  Ιωάννης χαιρετίζοντας την εκδήλωση ανέφερε ότι οι Ηπειρώτες πάνω απ’ όλα υπήρξαν πατριώτες και ευεργέτες. Αρχές τους ήταν η πατρίδα και η Ορθοδοξία. Οι Ηπειρώτες έκτισαν στην κυριολεξία την Ελλάδα από την αρχή», τόνισε ο κ. Τσαμπάζης αναφέροντας παραδείγματα που αφορούν σε ευεργεσίας Ηπειρωτών, και συγκεκριμένα μεταξύ αυτών το Ζάππειο Μέγαρο, το Θωρηκτό Αβέρωφ, το Αστεροσκοπείο Αθηνών, τη Ριζάρειο Σχολή, τη Γεννάδιο και πολλά άλλα τόσο σε εθνικό όσο και τοπικό επίπεδο. «Οι Ηπειρώτες άνθρωποι της παράδοσης, της οικογένειας, οικονόμοι, μεγάλοι έμποροι, μάστορες, πετράδες, αργυροχρυσοχόοι, με μεγαλύτερο τους όπλο την τιμιότητα και την πίστη τους στην Ορθοδοξία κατέκτησαν τον κόσμο, ευεργέτησαν την πατρίδα τους, και δικαιολογημένα μπορούν να βροντοφωνάξουν ότι η Εύανδρος Ήπειρος ήταν «πρώτη στ’ άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα».

Η κύρια Τζένη Κατσαρή-  Βαφειάδου μας ανέλυσε για την Ηπειρωτική παροικία στην  Κομοτηνή. Η ιστορική Ηπειρωτική παροικία του Νομού Ροδόπης έχει ζωή σχεδόν εκατόν πενήντα χρόνων καθώς εγκαθίστανται οι πρώτοι Ηπειρώτες στο νομό ως μόνιμοι κάτοικοι της Κομοτηνής. Στην κοινωνία της Κομοτηνής   οι Ηπειρώτες  συμμετέχουν  στην πολιτική, πολιτιστική ,οικονομική ζωή του τόπου επί δεκαετίες ευεργέτες , δωρητές,  συνδρομητές σε διάφορα έργα. Ήταν περίφημοι  πετράδες ή δουλγέρηδες, δηλαδή κτίστες επιφανείς και περιζήτητοι οι οποίοι σε όλη τη Βαλκανική και σε όλο το ενιαίο γεωγραφικό τμήμα της Θράκης έως και την Κωνσταντινούπολη ανήγειραν σπίτια εκκλησιές γέφυρες πηγάδια κρήνες σχολεία και διάφορα άλλα δημόσια κτίρια. Η αρχική παρουσία των παλαιών Κομοτηναίων  Ηπειρωτών είναι του Μιχαήλ Σούζου  ,του Χατζηκωνσταντή Ζωίδη, του Καστάνια, του Σίτη, του Σκουτέρη, του Ζησιάδη και έπονται οι Μαλιόπουλος, Μουζιόπουλος, Ζωίδης, Λάλας, Δομπόλης  και πολλοί άλλοι.

Η κυρία Μαργαρίτοπούλου Χαρίκλεια  μας αναλύσε  για τις μετεκεισίες των Λαϊστινων σε όλη την περιοχή της Ροδόπης. Πρώτα μας μίλησε για την  Λάιστα , ένα χωριό που  χρονολογείται από το 1580 και κατά τον 18ο και 19ο αιώνα γνώρισε περίοδο μεγάλης ακμής. Αποτελούσε την μοναδική κωμόπολη του Ζαγορίου (ο Λαμπρίδης χαρακτηριστικά ανέφερε «εις την κωμόπολιν Λαϊστης κατοικούσαν περί των 3000 κατοίκων»). Οι Λαϊστινοί ξενιτεύονταν κυρίως στη Θράκη και στην Ανατολική Μακεδονία. Ο ξενιτεμός των Λαϊστινών άρχισε τη δεκαετία του 1880 και προοδευτικά αυξήθηκε μέχρι το 1928, αλλά και αργότερα. Ένα μικρό ποσοστό Λαϊστινών ασχολούνταν στην ξενιτιά με εμπόριο καπνών και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις( χάνια). Ήταν εύποροι και διαδραμάτιζαν πρωτεύοντα ρόλο στην κοινωνική ζωή των πόλεων όπου είχαν την έδρα των επιχειρήσεων. Η πλειοψηφία των ξενιτεμένων Λαϊστινών ασχολούνταν με τα επαγγέλματα του εστιάτορα, φούρναρη, ζαχαροπλάστη, κρεοπώλη, τσαγκάρη, παντοπώλη, κ.ά. Σήμερα πολλές οικογένειες δεύτερης και τρίτης γενιάς Λαϊστινών, βρίσκονται εγκατεστημένες στην Μακεδονία και Θράκη.

Στην εκδήλωση διαβάστηκε επίσης ένα γράμμα από παιδί μεγαλωμένο στην Λάϊστα και για το πώς νοιώθει αυτός για το χωριό του τώρα πια που ζει μακριά από την Ελλάδα στο Παρίσι .Είναι ο Κωνσταντίνος Χ. Ποάλα απόγονος του Χριστόφορου Ποάλα που ζούσε για χρονιά στις Σάπες

Παρίσι, 9 Μαΐου 2022

Ένα ταξίδι στη Λάιστα με τα μάτια ενός ξενιτεμένου τριανταπεντάρη Στη γενιά τη δικιά μας είμαστε περισσότερο “παιδιά της πόλης”. Οι περισσότεροι μεγαλώσαμε στα αστικά κέντρα με αυτόν τον τρόπο ζωής της δεκαετίας του ’90. Κάποιοι λιγότεροι είχαμε την απίστευτη τύχη να έχουμε κι ένα χωριό. Όχι όμως σαν αυτά που είναι είκοσι λεπτά από την πόλη και πας κι έρχεσαι για βόλτα. Ένα σωστό χωριό! Από εκείνα που έχουν τέτοια απερίγραπτη φυσική ομορφιά και είναι τόσο καλά κρυμμένα, που είναι σαν παλιό ξεχασμένο παραμύθι! Για να πας στο δικό μου το χωριό πρέπει να απαρνηθείς τον πρότερο σου βίο! Πρέπει να βάλεις τη διάθεση και τα συναισθήματα στις “εργοστασιακές ρυθμίσεις” και να αποφασίσεις να κάνεις μια διαδρομή κάπου λιγότερη των δύο ωρών από τα Γιάννενα. Θα αρχίσεις να σκαρφαλώνεις το βουνό Μιτσικέλι και θα ριχτείς από πίσω, όπως σημαίνει το τοπωνύμιο “Ζαγόρι”. Θα οδηγήσεις στους ασφαλτοστρωμένους δρόμους διάσπαρτους ανάμεσα στα μικρότερα και μεγαλύτερα χωριά με τα αρχοντόσπιτα, θα βγεις σε διασταυρώσεις με παλιά μονοπάτια που χάνονται στο δάσος και καμιά φορά ξεμυτίζουν μπρος στα τοξωτά πέτρινα γεφύρια που ενώνουν τις όχθες των χειμάρρων. Κάπου-κάπου μπορεί να κόβεται το σήμα και το GPS να χάνει τη χρησιμότητά του. Θα περάσεις έξω από τους Ασπραγγέλους, το Δίλοφο, το Κουκούλι και το Καπέσοβο. Θα διασχίσεις το Τσεπέλοβο και το Σκαμνέλι για να χαθείς στο Γυφτόκαμπο με τα πεύκα και μετά να πάρεις τη διασταύρωση για Λάιστα! Μπορεί να συναντηθείς με πυγολαμπίδες, αετούς, λαγούς, αρκούδες και ζαρκάδια αλλά μην τρομάξεις. Να συνεχίσεις τον δρόμο σου, το ίδιο θα κάνουν κι εκείνα. Μόλις φτάσεις στη Λάιστα η φύση θα σε υποδεχτεί με την καλύτερή της φορεσιά. Φλοράλ για άνοιξη, πράσινο βελούδο για καλοκαίρι, κοκκινοχρυσοκέντητη για φθινόπωρο και νυφιάτικη για χειμώνα. Κάπως θα αναθαρρέψεις που ξαναβλέπεις πολιτισμό. Θα σταματήσεις οπωσδήποτε στην πλατεία στο καφενείο είτε να πάρεις μια ανάσα και να εξοικειωθείς με το περίεργο αυτό μέρος είτε να πιάσεις απεγνωσμένα σήμα να τηλεφωνήσεις και να αναθεματίσεις εκείνον που σε έστειλε τέρμα Θεού. Τα πελώρια πλατάνια της πλατείας από τη μία μπορεί και να μη σε φοβερίσουν, αλλά όταν κοιτάξεις και από την άλλη τον αμφιθεατρικό οικισμό με την αγέρωχη όψη της Τύμφης, θα σου κοπεί η λαλιά. Μόνο τότε θα νιώσεις τους παλμούς, όχι τους δικούς σου, αλλά των ανθρώπων γύρω σου και θα ακούσεις τραγουδιστά την ιστορία αυτού του τόπου. Εμείς λέμε ότι η Λάιστα δεν είναι πέρασμα, είναι προορισμός! Πρέπει οπωσδήποτε να μείνεις μερικές μέρες σ’ αυτό το μέρος για να το καταλάβεις. Αυθόρμητα αποκόβεσαι από τις δυσκολίες της καθημερινότητας και ξαλαφρώνει το φορτίο σου. Η έννοια του χρόνου γίνεται διαφορετική και τελικά αμελητέα. Όσα θα δεις και θα ακούσεις γίνονται αμέσως δυνατά και ξεκάθαρα. Ήμασταν από τους τυχερούς γιατί σε αυτόν τον τόπο πηγαίναμε και πηγαίνουμε συχνά και μάθαμε πολλά. Μάθαμε τι σημαίνει ελευθερία και ξενοιασιά μέσα από ατέλειωτες ώρες παιχνιδιού σαν “μικροί” και το κουβεντολόι χωρίς ρολόι σαν “μεγάλοι”. Μάθαμε τον κοινό βίο μέσα από δραστηριότητες ομαδικές και συμμετοχικές και γινόμαστε μια πλατεία, μια παρέα! Πιανόμαστε χέρι-χέρι και το περπάτημα γίνεται χορός. Μάθαμε να κάνουμε φιλίες που είναι παντοτινές και θα τις βρεις την επόμενη φορά ακριβώς εκεί που τις άφησες. Ορίζουμε και τη συλλογική μας συνεδρία ψυχικής ανάτασης κάθε Αύγουστο. Μάθαμε πως είναι η σκληρή δουλειά και ο ανθρώπινος μόχθος και μπορούμε να μετρήσουμε την ουσιαστική αξία των πραγμάτων αλλά και να εκτιμήσουμε την απλότητα. Ζήσαμε και μάθαμε την απεραντοσύνη της αγάπης από τις γιαγιάδες, τους παππούδες, τους γονείς. Η Λάιστα είναι σαν τη μάνα που σου δίνει περισσότερα και από όσα έχει και από όσα μπορεί, και δεν περιμένει κανένα αντάλλαγμα από το σπλάχνο της. Σαν όμως έρχεται η ώρα για φευγιό, όλα συννεφιάζουν και η μουσική σταματάει. Έχοντας εμποτιστεί με τόσα βιώματα την αφήνουμε μ’ εκείνο το σφίξιμο και δίνουμε τον όρκο της επιστροφής. Με όλα αυτά τα εφόδια ζωής ο καθένας μας θα κινήσει το δικό του ταξίδι στις γρηγοροχόρτατες κοινωνίες με την “προγραμματισμένη απαξίωση”. Ο προπάππος μου ο Χριστόφορος κίνησε και δραστηριοποιήθηκε σε Μακεδονία και Θράκη με τον αδερφό του, στα σταυροδρόμια των εμπορικών οδών της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ξενιτεμός από πάππου προς πάππου βρεθήκαμε κι εμείς σήμερα στα σταυροδρόμια της Ευρώπης του καπιταλισμού του 21ου αιώνα διαγράφοντας την πορεία μας. Οι αναμνήσεις μας δίνουν δύναμη και φωτίζουν το δρόμο μας λες και οι ρίζες μπορούν να κατευθύνουν και τα κλαριά ενός δέντρου. Ποτέ όμως τα αποδημητικά παιδιά της Λάιστας δεν την ξεχνάμε και ίσως αυτή είναι και η παρακαταθήκη της στους αιώνες. Όπως μπορεί, ο καθένας από το μετερίζι του θα στείλει ένα πεσκέσι στη μάνα γη. Τέτοια μέρη δεν υπάρχουν πολλά, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινά. Πάρε το δρόμο κι έλα να μας βρεις! Να ξέρεις όμως, σίγουρα φεύγοντας θα νιώσεις κι εσύ εκείνο το σφίξιμο και θα δώσεις την υπόσχεση να ξαναγυρίσεις…

Κώστας Χ. Ποάλα

Μέλος του Ορειβατικού Συλλόγου Λάϊστας ,εκδότητης του Περιοδικού Λαϊστινα νέα

Τέλος μοιράστηκαν αναμνηστικά στους συμμετέχοντες από τον πρώην Πρόεδρο του Συλλόγου Κομοτηνής Βαρτζόπουλο Ευάγγελο και τον Πρόεδρο των Ηπειρωτών Τσαμπάζη Ιωάννη.

Τέλος ιδιαίτερη τιμή στην εκδήλωση είχε ο Δήμαρχος Κομοτηνής κύριος Γκαράνης Ιωάννης οποίος του δώθηκε βιβλίο δώρο από το Σύλλογο Ηπειρωτών της κυρίας Ευτυχία Γεωργοπουλου το οποίο αναφέρει ότι η καταγωγή του Δημάρχου είναι από το Βρυσοχώρι Ζαγορίου. Όπως αναφέρει το βιβλίο χαρακτηριστικά σε όλη την Ανατολική Θράκη ταξίδευαν οι Βρυσοχώριτες.Στην Κεσσάνη, στη Ραιδεστό στην Κων /πόλη. Πολλοι ήταν στη Συλληβρια. Παντού είχαν επιχειρήσεις και κτήματα. Ήταν πλούσιοι, χωρίς ποτέ να ξεκοπουν από τη λατρεμένη τους Λεσινιτσα (Βρυσοχώρι). Η Αδελφότητα Κων/πόλης ,αλλά και Συλληβριας είχε σκοπό την αλληλοβοήθεια των Μελών ,την τόνωση του πατριωτικού αισθήματος και φυσικά τον δεσμό με την πατρίδα και την οικονομική βοήθεια ώστε να λειτουργεί σχολείο, και να γίνονται διάφορα κοινωφελή έργα. Έτσι λοιπόν και η οικογένεια Γκαράνη ξεκίνησε το ταξίδι της ξενιτιας απο το Βρυσοχώρι μέχρι την Ανατολική Θράκη.

Στο τέλος ο κύριος Μπίστας ευχαρίστησε την ΔΚΕΠΠΑΚ και την  κυρία Νατάσα Λιβεριάδου  και το Δήμαρχο Κομοτηνής κύριο Γκάρανη Ιώαννη ,τον κύριο Γιώργο Πετρίδη ,τον πρόεδρο του επιμελητηρίου κύριο Γραβάνη Αντώνη, την κυρία Τζένη Κατασρή – Βαφειάδου ,την κυρία Χαρίκλεια Μαργαριτοπούλου  ,την κυρία Παπαθεοδώρου Σταυρούλα για την προσφορά των ενδυμάτων του Δημάρχου Μπλέτσα, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ιάσμου, τον πρόεδρο του κύριο Μπούκα Ηλία και την κυρία Ασπασία Μαρκοπούλου  για τον δανεισμό της παραδοσιακής φορεσιάς της Λάϊστας ,την κυρία Τούλα Ποάλα για την αμέριστη βοήθεια σε φωτογραφικό υλικό και τις πληροφορίες σχετικά με την Λάϊστα, την Αγγελική Καβαλιεράτου που στόλισε με την φωνή της την εκδήλωση και όλους τους χορευτές και όσους βοήθησαν να πραγματοποιηθεί η εκδήλωση.

epirotesrodopis.blogspot.com