Μαρώνεια: “Αστερισμοί που εκ νέου εκρήγνυνται”- Εγκαίνια εικαστικής έκθεσης στο Αρχοντικό Ταβανιώτη

Όταν το 1950 ο Γιώργος Σεφέρης επισκέπτεται την Καππαδοκία, περίπου τρεις δεκαετίες αφού και ο ίδιος έχει φύγει μετανάστης από τα Βουρλά Σμύρνης όπου και μεγάλωσε, εντυπωσιάζεται από τα θραύσματα προηγούμενων πολιτισμών που βρίσκει εκεί.
Επισκέπτεται τις τοιχογραφίες που βρίσκει στις υπόσκαφες εκκλησίες διαισθανόμενος την ευθραυστότητα ενός τόπου που υπήρξε καταφύγιο για πολλούς πολιτισμούς σε καιρό πολέμου και διώξεων και καταγράφει σε μορφή ημερολογίου τις παρατηρήσεις του. Αντί να εστιάσει στην αντιπαράθεση των πολιτισμών και την εχθρότητα αναζητά απαντήσεις στις φιγούρες των τοιχογραφιών και στη μορφή του λαϊκού τεχνίτη που αποτυπώνει “με αδεξιότητες, αλλά και μ’όλη τη δροσιά της αυθόρμητης χειρονομίας” μια αυθεντικότητα που ίσως χάθηκε στις αγιογραφίες μέσα από τη σταδιακή τους τυποποίηση. Το συλλογικό, και προσωπικό στην περίπτωση του, τραύμα δημιουργικά δίνει τη θέση του στην παρατήρηση μιας πηγαίας ανθρώπινης δύναμης που παραπέμπει στην κοινή ρίζα της ύπαρξης εκτός εθνικών διαχωρισμών.
Πως η δημιουργικότητα που βρίσκουμε σε αυτές τις μορφές αυθόρμητης και συμβολικής παραγωγής μπορεί να μεταφραστεί στο σήμερα; Είναι η λαϊκή παραγωγή τέχνης και ο απόηχος της ένα λεκτικό σύστημα ικανό να ενσωματώνει ιστορικές και κοινωνικές δονήσεις;
Θα μπορούσε η λαϊκή τέχνη να ταυτιστεί με μια έννοια ταυτότητας του αρχέγονου και του πανανθρώπινου, έναντι της εθνικής ταυτότητας;

Η ομαδική έκθεση Αστερισμοί που εκ νέου εκρήγνυνται παρουσιάζεται στο Αρχοντικό Ταβανιώτη στη Μαρώνεια από την 1 η έως και τις 31 Ιουλίου 2024, στο πλαίσιο του προγράμματος 2024 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».
Η έκθεση αφουγκράζεται τις συγχωνεύσεις και τις διακλαδώσεις μεταξύ των πολιτισμών που συναντιούνται σε μια υπαρκτή γεωγραφία-σύνορο ενώ επεκτείνεται έξω από αυτήν μέσα από τις αφηγήσεις των ίδιων των υλικών και τις συνδέσεις που επινοούν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Μέσα από έξι έργα-εγκαταστάσεις, οι καλλιτέχνες παρουσιάζουν τις δικές τους εκδοχές, αντλώντας από τη μελέτη τεχνοτροπιών, παραδοσιακών μορφών τέχνης, υλικών και άυλων τελετουργιών, εθνικών και ανεπίσημων αφηγήσεων.

Παράλληλες δράσεις
● Εργαστήριο παραμυθιών για παιδιά από την Φίλια Δενδρινού (4/7 στις 11.00)
● Ξενάγηση στην έκθεση από την επιμελήτρια και τους καλλιτέχνες (4/7 στις 18.00)
● Αφήγηση παραμυθιού από τη Φιλία Δενδρινού (4/7 στις 19.30)

Συντελεστές
Επιμέλεια: Εύα Βασλαματζή
Καλλιτέχνες: Larissa Araz, Μαρία Βαρελά, Hera Büyüktaşçıyan, Αλέξης Φιδετζής, Iz
Oztat & Fatma Belkıs, Μαλβίνα Παναγιωτίδη
Εργαστήρι και αφήγηση παραμυθιού: Φιλία Δενδρινού
Γραφιστικός σχεδιασμός ταυτότητας: Σεβαστιάνα Κωνστάκη

Βιογραφικά καλλιτεχνών
Εύα Βασλαματζή
γεν. 1990, Αθήνα
Η Εύα Βασλαματζή είναι ιστορικός τέχνης, επιμελήτρια εκθέσεων και εκδόσεων, και συγγραφέας με έδρα την Αθήνα. Η έρευνά της ως ανεξάρτητης επιμελήτριας επικεντρώνεται στους τρόπους με τους οποίους παρελθούσες λαογραφικές πρακτικές και τελετουργίες ενσωματώνονται και αναβιώνουν στις πρακτικές της σύγχρονης τέχνης. Αναδεικνύοντας όψεις τόσο του δημώδους όσο και του μεταφυσικού ως εναλλακτικά συστήματα γνώσης, διερευνά πώς αυτές οι φόρμες και συμπεριφορές λειτουργούν ανεξάρτητα από μεγαλύτερες εθνικές αφηγήσεις. Η συγκεκριμένη έρευνα, η οποία αποσκοπεί να οδηγήσει σε μια σειρά πολλαπλών ανταλλαγών ανάμεσα στην ελληνική και την τουρκική καλλιτεχνική σκηνή, έχει πάρει τη μορφή μιας ομαδικής έκθεσης (“I Heard It from the Valleys,” 2021) και μιας συλλογικής περφόρμανς (“I Heard Them Singing in the Mountains,” 2023). Έχει εργαστεί ως επιμελήτρια και βοηθός επιμελήτρια στο Palais de Tokyo του Παρισιού και στο εργαστήριο φιλοξενίας καλλιτεχνών Pavillon του ίδιου ιδρύματος (2017–2019), στον ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό χώρο DOC! στο Παρίσι (2017–2019) και στο Orange Rouge στην ίδια πόλη (2018-2021), έναν εκπαιδευτικό οργανισμό που φέρνει κοντά καλλιτέχνες και εφήβους με νοητικές αναπηρίες στο πλαίσιο της συνδημιουργίας έργων τέχνης. Ως φιλοξενούμενη επιμελήτρια σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα και δημόσιους χώρους, η Βασλαματζή έχει πραγματοποιήσει ομαδικές εκθέσεις με άξονα τις νέες παραγωγές που προκύπτουν από συλλογικές διαδικασίες και ανταλλαγές (με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ και του Υπουργείου Πολιτισμού Ελλάδας, μεταξύ άλλων). Έχει διακριθεί με διάφορες υποτροφίες, όπως το NEON Curatorial Exchange (2018), την υποτροφία ARTWORKS in Curating (2019) και τη συμμετοχή στο SAHA curatorial residency (2021) και το Onassis AiR residency (2023-2024). Έχει διατελέσει βοηθός εργαστηρίου στο Τμήμα Πολιτισμού, Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στον Βόλο.

Larissa Araz
γεν. 1990, Κωνσταντινούπολη
Η Larissa Araz σπούδασε ΜΜΕ, Πολιτισμό και Επικοινωνία στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στις ΗΠΑ και Εικαστικές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης. Η Araz εστιάζει σε εναλλακτικές ιστορίες, μη ανθρώπινες μαρτυρίες, παραγνωρισμένα και αποσπασματικά τεκμήρια, αλλά και στην κατασκευή των κυρίαρχων ιδεολογιών μέσω της θεσμικής παραγωγής γνώσης. Μέσα από προσωπικές αφηγήσεις, διερευνά έγγραφα, αρχεία, προσωπικά αντικείμενα, ερείπια, σιωπές, ίχνη και αναμνήσεις που δεν περιλαμβάνονται ή αποσιωπούνται από την κοινωνική μνήμη. Το 2021 διακρίθηκε με το βραβείο Prince Claus Seed. Συμμετείχε στα προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών Saha Studio μεταξύ 2019 και 2020 και Arter Research Program μεταξύ 2020 και 2021, ενώ επίσης έλαβε μέρος και στο WHW Academija το 2023.

Μαρία Βαρελά
γεν. 1984, Αθήνα
Η Μαρία Βαρελά είναι εικαστικός και επίκουρη καθηγήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Έχει ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές σπουδές της MA Interactive Media Goldsmiths College University και PG Fine Arts Central Saint Martins, στο Λονδίνο και τις προπτυχιακές σπουδές της στο τμήμα Εικαστικών τεχνών και επιστημών της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Το έργο της εστιάζει στις δημιουργικές εφαρμογές των νέων τεχνολογιών, στην υφαντική οπτικοποίηση δεδομένων και στη παραγωγή σε συνεργασία με κοινότητες γυναικών. Το 2021 βραβεύτηκε με το Selected Art Award από το Taoyuan Museum of Fine Arts της Ταϊβάν. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε μουσεία και οργανισμούς διεθνώς όπως το Mucem, Μασσαλία, το EΜΣΤ, Αθήνα, τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Iωάννινα, το MOMus, Θεσσαλονίκη, τη Bozar Palais de Beaux Art, Βρυξέλλες, την Transmediale, Βερολίνο, μεταξύ άλλων.

Hera Büyüktaşcıyan
γεν. 1984, Κωνσταντινούπολη
Στη διεπιστημονική της πρακτική, η Hera Büyüktaşcıyan ξεδιπλώνει τρόπους με τους οποίους η μνήμη, η ταυτότητα και η γνώση διαμορφώνονται από βαθιά ριζωμένα αλλά συνεχώς εξελισσόμενα “κύματα” της ιστορίας. Η καλλιτέχνις αναφέρεται συχνά στη μυθολογία και τη θεολογία, καθώς και σε συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές δομές ως θεμέλια για τα έργα της, παρατηρώντας στενά τις γενεαλογίες τους και τους τρόπους με τους οποίους μετατοπίζονται και εξελίσσονται στο πέρασμα του χρόνου. Έχει εκθέσει στο ΕΜΣΤ, Αθήνα, CIAP Vassiviere, Γαλλία, TATE St.Ives, 14η Μπιενάλε Gwangju, TATE Modern, Λονδίνο, Μπιενάλε Matter of Art, Πράγα, 23η Μπιενάλε του Σίδνεϊ, New Museum Triennial, Νέα Υόρκη, 3η Μπιενάλε Autostrada, Κοσσυφοπέδιο, 2η Μπιενάλε Λαχόρης, 6η Μπιενάλε Σιγκαπούρης, 1η Εναρκτήρια Μπιενάλε Τορόντο, Dhaka Art Summit, Μουσείο MAXXI, Ρώμη, EVA International Ireland's Biennale, Λίμερικ, 56η Μπιενάλε Βενετίας Εθνικό Περίπτερο της Αρμενίας μεταξύ άλλων

Αλέξης Φιδετζής
γεν. 1987, Αθήνα
Ο Αλέξης Φιδετζής έχει κάνει σπουδές ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολής Καλών Τεχνών και την AdBK του Μονάχου ενώ ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στο Ινστιτούτο Pratt της Νέας Υόρκη ως υπότροφος του ιδρύματος Ωνάση. Έκανε το δεύτερο μεταπτυχιακό του στην σύγχρονη ελληνική ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Αλέξης Φιδετζής χρησιμοποιεί την ιστορική έρευνα ως πεδίο δημιουργίας εικαστικού λόγου μέσα από τον οποίο μπορούν να διαγνωστούν σύγχρονα πολιτισμικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Τον ενδιαφέρει η θεσμική διαχείριση του συλλογικού κοινωνικού τραύματος αλλά και οι μέθοδοι διαμόρφωσης του κοινού μας παρελθόντος από τις δομές εξουσίας. Για το εικαστικό του έργο έχει βραβευτεί από θεσμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού συμπεριλαμβανομένου του Ιδρύματος Ωνάση και του Ιδρύματος Νιάρχου ενώ η δουλεία του έχει παρουσιαστεί σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ, την Ελβετία, τη Γαλλία, και τη Γερμανία.

Iz Oztat & Fatma Belkıs
γεν. 1981, Κωνσταντινούπολη
γεν. 1985, Αττάλεια

Στη συλλογική και ατομική της καλλιτεχνική πρακτική που καλύπτει διάφορα μέσα που ορίζονται από την έρευνά της, η İz Öztat διερευνά την επιμονή των βίαιων ιστοριών μέσα από μορφές, υλικά, τον χώρο και τη γλώσσα. Απαντά στις απουσίες της επίσημης ιστοριογραφίας μέσα από φασματικές, διαγενεακές και εικαστικές μυθοπλασίες. Οι αξίες και οι μεθοδολογίες που οδηγούν την πρακτική της έχουν διατυπωθεί σε σχέση με τους αγώνες ενάντια στην εξημέρωση των τρεχούμενων νερών στο όνομα του κέρδους και της προόδου, την queer επιθυμία και τη συναινετική διαπραγμάτευση της εξουσίας. Έχει εκθέσει σε μουσεία και χώρους τέχνης, όπως Zilberman, Κωνσταντινούπολη, Meşher, Κωνσταντινούπολη, Schwules Museum, Βερολίνο, 13η Μπιενάλε της Sharjah, Heidelberger Kunstverein, 14η Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης μεταξύ άλλων. Η Öztat συμμετείχε σε προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών στο Αμμάν, το Βερολίνο, το Λονδίνο, την
Κωνσταντινούπολη, τη Μαδρίτη, την Πόλη του Μεξικό, το Όσλο, το Παρίσι και το Ερεβάν.

Μέσα από τη φωτογραφία, το βίντεο, τα έντυπα και τις εγκαταστάσεις, το έργο της Fatma Belkıs προσφέρει νέες προοπτικές για τις συνδέσεις μεταξύ ανθρώπων και μη, την πρόσφατη ιστορία και τον γεωλογικό χρόνο, την πολιτική και το φυσικό περιβάλλον. Η Belkıs έλαβε πτυχίο και μεταπτυχιακό στις εικαστικές τέχνες και στο σχέδιο οπτικής επικοινωνίας από τη Σχολή Τεχνών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Sabancı, Κωνσταντινούπολη και συνεχίζει διδακτορικές σπουδές στο European Graduate School, Saas-Fee, Ελβετία. Το έργο της Belkıs έχει παρουσιαστεί διεθνώς σε εκθέσεις όπως η 13η Μπιενάλε της Sharjah, 14η Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης, Gallery Tankut Aykut, Κωνσταντινούπολη, NeuKölln, Βερολίνο, Institut für Alles Mögliche, Mitte, Βερολίνο, İstanbul Museum of Modern Art, Κωνσταντινούπολη και Sabiha Artist Residency, Αττάλεια.

Μαλβίνα Παναγιωτίδη
γεν. 1985, Αθήνα
Η Μαλβίνα Παναγιωτίδη σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Art in Context στο Universität der Künste στο Βερολίνο. Τα γλυπτά της είναι ένα κράμα θραυσμάτων που σχετίζονται συνήθως με αποσιωπημένες τάσεις της δυτικής ιστορίας του τέλους του 19ου αιώνα όπως ο αποκρυφισμός, η παραψυχολογία και η μαγεία. Οι φόρμες αυτές λειτουργούν σαν υποσημειώσεις στην διαδικασία κατανόησης του κοινωνικού πλαισίου που λαμβάνουν χώρα, μέσα από μελέτη προσωπικών ιστοριών και καταγραφών που αντικατοπτρίζουν τις επιπτώσεις του συλλογικού στο ατομικό. Έχει βραβευτεί με το Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και με το Έπαθλο Σπυρόπουλου. Έχει εκθέσει έργα της στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Ιωάννινα, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, SIGNS, Κωνσταντινούπολη, AnnexM-Μέγαρο Μουσικής, Αθήνα (2019), Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ & New Museum, Μουσείο Μπενάκη, Chalet Society, Παρίσι, HKW, Βερολίνο (2015). Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας Anacolutha (2022) και της καλλιτεχνικής ερευνητικής ομάδας Σαπρόφυτα (2009).

Χρήσιμες πληροφορίες
Εγκαίνια έκθεσης: 3/7 στις 19.30
Ώρες λειτουργίας έκθεσης: Τετάρτη – Δευτέρα 08:30 -15:30, Τρίτη κλειστά
• Όλες οι εκδηλώσεις προσφέρονται δωρεάν από το Υπουργείο Πολιτισμού.
• H προκράτηση θέσης είναι υποχρεωτική.
• Αναλυτικές πληροφορίες, πρόγραμμα όλων των εκδηλώσεων και προκρατήσεις θέσεων στην επίσημη ιστοσελίδα του θεσμού: www.allofgreeceoneculture.gr