Ο πυρετός του χρυσού τελειώνει, η πρώτη παγκόσμια κρίση αρχίζει…
Ανοίγοντας στις 09:00 το πρωί, οι τράπεζες στην Καλιφόρνια αρχίζουν τις καταγγελίες δανείων, που ήταν πια σαφές πως δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν.
Η είδηση φτάνει στη Νέα Υόρκη και οι μετοχές καταγράφουν απότομη πτώση. Η φούσκα έχει μόλις σπάσει. Ο «Πανικός» ή «Δυτική Χιονοθύελλα» – όπως έμεινε στην ιστορία εξαιτίας της προέλευσής της από μία δυτική πολιτεία- έχει μόλις αρχίσει και θα φτάσει στο απόγειό της αργότερα μέσα στον ίδιο μήνα.
Το ημερολόγιο γράφει 8 Αυγούστου 1857.
Ο πυρετός του χρυσού
Πώς όμως φτάσαμε εδώ; Όλα ξεκίνησαν λίγα χρόνια νωρίτερα με μία… λάμψη. Αυτή του χρυσού. Τον Ιανουάριο του 1848 ο Τζέιμς Μάρσαλ ανακαλύπτει χρυσό στην Κόλομα της Καλιφόρνια. Η είδηση φέρνει περίπου 300.000 ανθρώπους στην περιοχή από τις υπόλοιπες Ηνωμένες Πολιτείες και το εξωτερικό.
Οι πρώτοι καταφθάνουν από το Όρεγκον, τα νησιά Σάντουιτς (Χαβάη) και τη Λατινική Αμερική στα τέλη του 1848. Το 1949 η εισροή είναι τέτοια που ολόκληρες αυτόχθονες κοινωνίες δέχονται επίθεση, απωθούνται από τα εδάφη τους από εκείνους που επιδίδονται στο κυνήγι του χρυσού και καταδικάζονται στην πείνα.
Παράλληλα με την ανθρωπιστική αυτή καταστροφή, η εισροή του χρυσού στην προσφορά χρήματος δίνει μία γερή τονωτική ένεση στην οικονομία. Το Σαν Φρανσίσκο αναπτύσσεται από έναν μικρό οικισμό περίπου 200 κατοίκων το 1846 σε μια πόλη 36.000 κατοίκων το 1852. Δρόμοι, εκκλησίες, σχολεία και άλλες υποδομές χτίζονται σε όλη την Καλιφόρνια.
Τα δανεικά
Οι μικρές τράπεζες γεμίζουν πελάτες και δίνουν αφειδώς χρήμα. Η ευημερία γεννά τον υψηλό πληθωρισμό που γεννά την ψευδαίσθηση της ακόμη μεγαλύτερης ευημερίας.
Οι τιμές της γης απογειώνονται, οι κατασκευές είναι σε πλήρη άνθηση και οι μετοχές, ειδικά εκείνες των σιδηροδρόμων και των ναυτιλιακών εκτινάσσονται στα ύψη. Το ίδιο και οι εισαγωγές αγαθών. Τα πάντα αγοράζονται και κινούνται με δανεικά χρήματα.
Όταν τα δάνεια σκάνε, σπάει η χρυσή φούσκα και η κρίση είναι αναπόφευκτη. Πώς γίνεται παγκόσμια;
Και μία κρίση που ταξιδεύει
Λόγω της εφεύρεσης του τηλέγραφου από τον Σάμιουελ Μορς το 1844, τα νέα ταξιδεύουν και ο Πανικός του 1857 είναι η πρώτη οικονομική κρίση που εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες και στη συνέχεια το εξωτερικό.
Η παγκόσμια οικονομία ήταν ήδη διασυνδεδεμένη από τη δεκαετία του 1850, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα η Δυτική Χιονοθύελλα να σαρώσει μέσα στο καλοκαίρι όλο τον κόσμο. Ήταν η πρώτη παγκόσμια οικονομική κρίση.
Και το σήμερα
Η αρχή και η εξάπλωσή της δεν διαφέρει καθόλου από τις κρίσεις της σύγχρονης εποχής. Η ψευδαίσθηση της απόλυτης ευημερίας και τα ενυπόθηκα δάνεια προς αφερέγγυους δανειολήπτες (subprime loans) ήταν η πηγή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής ασφυξίας του 2008, που βύθισε τον πλανήτη στην ύφεση.
Εκείνη η ύφεση έφερε τα γενναία πακέτα δημοσιονομικής τόνωσης, αλλά και μία νέα εποχή άφθονου, φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, με μηδενικά ή και αρνητικά επιτόκια, που με τη σειρά της οδήγησε σε νέο πόνο, όταν έφτασε απότομα στο τέλος της.
Και σήμερα ύστερα από 1,5 χρόνο επώδυνα υψηλών επιτοκίων, αλλά και υπέρμετρης ευφορίας στις αγορές, καθώς τα δεδομένα της οικονομίας και η νομισματική πολιτική αλλάζουν και πάλι, βιώνουμε νέες χρηματιστηριακές αναταράξεις και την αρχή μίας μάλλον μακράς περιόδου αστάθειας.