Η Ελλάδα κατέθεσε πρώτη στην Κομισιόν το σχέδιό της για τη Συνοχή

του Θοδωρή Καραουλάνη (euractiv.gr)

Η 12η Ιουλίου 2021 μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ημερομηνία ορόσημο για τα επόμενα χρόνια της χώρας, ιδίως από αναπτυξιακή σκοπιά, καθώς η Ελλάδα κατέθεσε επισήμως μέσω της πλατφόρμας SFC2021 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το τελικό κείμενο της εθνικής πρότασης για το νέο ΕΣΠΑ 2021 – 2027.

Το νέο ΕΣΠΑ με τον τίτλο «Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027» αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό τις νέες προτεραιότητες της Επιτροπής και τις νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Χώρας. Με την έγκριση η οποία αναμένεται έως τέλος Ιουλίου, πρόκειται να διατεθούν για την χώρα μας πόροι συνολικού ύψους 26,2 δις ευρώ για τα επόμενα επτά έτη, από τα οποία πιστώσεις 20,9 δις ευρώ αφορά στην ενωσιακή στήριξη και ποσό 5,3 δις ευρώ αφορά στην εθνική συνεισφορά.

Τη δομή του νέου ΕΣΠΑ, όπως αρχικά σχεδιάστηκε από την Ελλάδα, είχε αποκαλύψει η euractiv.gr από τον Σεπτέμβριο του 2020. Ξεχωριστή σημασία στα επιμέρους επιχειρησιακά προγράμματα που περιλαμβάνονται είναι ο διαχωρισμός των θεματικών «Περιβάλλον» από τη θεματική «Υποδομές» σε δύο ανεξάρτητα ΕΠ (όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά όχι στο τρέχον ΕΣΠΑ) και η καθιέρωση για πρώτη φορά δύο νέων ΕΠ: του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και του ΕΠ Πολιτική Προστασία. Είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που η θεματική Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη θα χρηματοδοτείται από 3+2 ξεχωριστά πράσινα επιχειρησιακά προγράμματα: το ΕΠ ΕΠΠΕΡΑΑ για αμιγώς περιβαλλοντικές δράσεις, το ΕΠ Πολιτικής Προστασίας για την πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής και το ΕΠ για τη Δίκαιη (Ενεργειακή) Μετάβαση. Παράλληλα πράσινες δράσεις χρηματοδοτούν τα ΕΠ Υποδομών και Αλιείας. Σημειώνεται ταυτόχρονα ότι εξίσου σημαντικός στόχος πολιτικής με το περιβάλλον είναι και η ψηφιακή μετάβαση, όπου αφιερώνεται μεγάλο μέρος των πόρων του νέου ΕΣΠΑ.

Ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Γιάννης Τσακίρης δήλωσε ότι «Το νέο ΕΣΠΑ θα είναι εμπροσθοβαρές, με ένα ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα μέσα από δράσεις και έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας και με πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την κοινωνία, όσο και για την οικονομία. Τα έργα /δράσεις που προσανατολιζόμαστε να χρηματοδοτήσουμε από το ΕΣΠΑ, απαντούν στις διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, το νέο ΕΣΠΑ θα αποτελέσει ένα βασικό βήμα για τον οριστικό μετασχηματισμό της οικονομίας και τη γόνιμη μετάβαση σε μια βιώσιμη, ψηφιακή, κυκλική και πράσινη ανάπτυξη, ενώ μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης θα σηματοδοτήσουν την Ελλάδα του αύριο, της οικονομικής ανάταξης και της κοινωνικής ευημερίας και ακόμη πιο σημαντικά την Ελλάδα της ανθεκτικότητας σε πιθανές παγκόσμιες κρίσεις που θα έρθουν».

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα είναι το πρώτο κράτος-μέλος που προχώρησε σε επίσημη υποβολή του σχεδίου για το νέο  ΕΣΠΑ. Η επίσημη υποβολή αποτελεί το τελευταίο βήμα σε μια εκτεταμένη διαβούλευση που έλαβε χώρα το τελευταίο έτος, τονίζει σε επίσημη ανακοίνωση το αρμόδιο Υπουργείο Ανάπτυξης, καθώς το πρώτο σχέδιο κειμένου εστάλη στην Επιτροπή τον Ιούνιο του 2020. Ακολούθησε συστηματική και εντατική συνεργασία και επεξεργασία των κειμένων, τόσο σε εθνικό επίπεδο μέσω των Οργάνων Σχεδιασμού και Κατάρτισης του ΕΣΠΑ, όσο και με τις αρμόδιες Διευθύνσεις της Επιτροπής, ώστε να καταλήξουμε στο τελικό κείμενο, το οποίο βρίσκεται πλέον σε στάδιο έγκρισης.

Ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνις Γεωργιάδης δήλωσε για την υποβολή του νέου ΕΣΠΑ ότι: «Όπως είχαμε θέσει ως στόχο, η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη χώρα που υπέβαλε επίσημα προς έγκριση στις ευρωπαϊκές αρχές το σχέδιο για το νέο ΕΣΠΑ. Με την υποβολή αυτή ολοκληρώνουμε και το τελευταίο βήμα πριν από την επίσημη κατάρτιση των επιχειρησιακών προγραμμάτων και την οριστική έναρξη του νέου Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027. Στόχος μας είναι να προσθέσουμε άμεσα επιπλέον ρευστότητα στην ελληνική οικονομία και να συμπράξουμε μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης σε μια μεγάλη προσπάθεια για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, για την προστασία του περιβάλλοντος και για τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας. Θέλω να ευχαριστήσω όλες τις υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης και τους συνεργάτες μου για τη σημερινή αυτή εθνική επιτυχία».

Την ευχαρίστησή του για το αποτέλεσμα εξέφρασε και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Θα ακολουθήσει, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, η επίσημη υποβολή των νέων Προγραμμάτων, εντός διαστήματος 3 μηνών από την ημερομηνία της επίσημης υποβολής του ΕΣΠΑ. Αυτό αφορά τόσο τα θεματικά όσο και τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα. Ήδη, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο η κατάρτιση των σχεδίων των Προγραμμάτων και έχει ξεκινήσει άτυπη διαβούλευση επί αυτών με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι δηαλδή εξαιρετικά κρίσιμο το διάστημα μέχρι το τέλος Σεπτέμβρη για την οριστικοποίηση των βασικών αξόνων και των πόρων που θα αφιερωθούν σε κάθε προτεραιότητα τόσο για τις Περιφέρειες της χώρας όσο και για την επικράτεια συνολικά.

Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ανάπτυξης αρμόδιος για το ΕΣΠΑ και το ΠΔΕ, κ. Δημήτρης Σκάλκος δήλωσε: «Το νέο Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027 αποτυπώνει τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες της χώρας και θέτει προτεραιότητες για την ενίσχυση του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας, των υποδομών, των ανθρώπινων δεξιοτήτων και της ενδυνάμωσης της κοινωνικής προστασίας. Η έγκαιρη προετοιμασία μας για την έγκριση των νέων Προγραμμάτων θα συμβάλει στην ανάταξη της οικονομίας μετά την πανδημική κρίση και σε συνδυασμό με τους πόρους του Σχεδίου Ελλάδα 2.0 θα συμβάλλουν στην εκκίνηση ενός νέου κύκλου ευημερίας για όλους μας».

Σημειώνεται ότι μόλις 2 εβδομάδες νωρίτερα, στο τέλος Ιουνίου, δημοσιεύθηκε στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ που αποτελεί την κύρια πηγή χρηματοδότησης του ΕΣΠΑ μέσα πό τα τρία βασικά ταμεία της: ΕΤΠΑ, ΤΣ και ΕΚΤ, δηλαδή Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Συνοχής και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Το ΕΣΠΑ 2021-2027 αποτελεί το κύριο εργαλείο εφαρμογής της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ στη χώρα μας και παράλληλα συγκεντρώνει πόρους και από την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ενώ έχει συμπληρωματικότητα και με τα άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα (Horizon, Life κλπ). Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά για τα επόμενα 5 χρόνια, το ΕΣΠΑ και οι πόροι της Πολιτικής Συνοχής θα «τρέχουν» στη χώρα μας παράλληλα με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δημιουργώντας μια εισροή πόρων από όλες τις πηγές την οποία ο κ. Σκάλκος πρόσφατα εκτίμησε ότι θα ανέλθουν συνολικά σε 77 δις ευρώ μέσα στη δεκαετία.

ΕΣΠΑ 2021-2027 – Κατανομή πόρων

Το ΕΣΠΑ 2021-2027 των 20 δισ. ευρώ, το νέο αναθεωρημένο Πρόγραμμα Επενδύσεων στα 8 από 6,75 δισ. ευρώ, οι πόροι των 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης υπό τον ακαδημαϊκό και νομπελίστα Χριστόφορο Πισαρίδη, καθώς και τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων και χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Invest EU θα ενσωματωθούν στην αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο του νέου ΕΣΠΑ που υπογράφει ο κ. Τσακίρης προβλέπει την κατανομή των πόρων στους ακόλουθους τομείς με βάση τους στόχους της κυβερνητικής πολιτικής:

Ανταγωνιστική οικονομία και ψηφιακή μετάβαση (θα δεσμευτούν πόροι σε ποσοστό 20,3%)

Αφορά τη διασύνδεση της έρευνας με τον παραγωγικό ιστό της χώρας, την προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον με τη δημιουργία αξίας σε όλα τα πεδία του επιχειρείν, την ενδυνάμωση της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και της οικονομίας.Ο στόχος της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων (τωρινό πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ) ενισχύεται συνολικά περίπου κατά 50%, με μεγάλο μέρος των κοινοτικών πόρων να κατευθύνεται στο νέο επιχειρησιακό πρόγραμμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, το οποίο αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα της κυβέρνησης και του ίδιου του Πρωθυπουργού. Επίσης, το επιχειρησιακό πρόγραμμα για την απασχόληση και την εκπαίδευση παρουσιάζει εξίσου πολύ σημαντική αύξηση, όπως και εκείνο του περιβάλλοντος, με απώτερο στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Περιβάλλον, ενέργεια και πολιτική προστασία (με πόρους της τάξης του 26,1%)

Θα χρηματοδοτηθούν επενδύσεις με χαμηλές εκπομπές άνθρακα μέσω της προώθησης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Μεταφορές και ευρυζωνικά δίκτυα (15,3%)

Ο στόχος εστιάζει στην ανάπτυξη ενός ασφαλούς, συνεκτικού και διαλειτουργικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών υψηλής ποιότητας, στην εξασφάλιση προσβασιμότητας και στη βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων, των θαλάσσιων λιμένων και των αεροδρομίων της Ελλάδας με την κατασκευή τμημάτων και συνδέσεων που λείπουν από το δίκτυο και στην προώθηση μιας σειράς μεσοπρόθεσμων πρωτοβουλιών και δράσεων οι οποίες στοχεύουν στη δημιουργία ενός σύγχρονου και καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος, τόσο για τους πολίτες όσο και για τις επιχειρήσεις της χώρας, με την υλοποίηση επενδύσεων σε ταχέα και υπερταχέα ευρυζωνικά δίκτυα, σε ανοιχτά ασύρματα δίκτυα για την πρόσβαση όλων στο Διαδίκτυο, καθώς και με την ανάπτυξη σύγχρονων δικτυακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων οπτικών ινών και των δικτύων 5G.

Απασχόληση, εκπαίδευση και κοινωνική προστασία (συμπεριλαμβανομένων των υποδομών υγείας και παιδείας) (31,9%)

Προτεραιότητα θα δοθεί στις ίσες ευκαιρίες και στην ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας (ιδίως γυναικών, νέων και μακροχρόνιων ανέργων) και στην κοινωνική σύγκλιση, στην ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, στην κατάρτιση και στη διά βίου μάθηση, στην κοινωνική προστασία και στην ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, στην αντιμετώπιση της υλικής στέρησης και στον συστημικό εκσυγχρονισμό των αντίστοιχων θεσμών. Επιπρόσθετα, πόροι θα κατανεμηθούν και στην εφαρμογή ολοκληρωμένων μέτρων που αφορούν μεταξύ άλλων τη στέγαση και τις κοινωνικές υπηρεσίες και την εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης και της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.

Χωρικές παρεμβάσεις και αστική ανάπτυξη (5,4%)

Δίδεται προτεραιότητα στην ενίσχυση της ολοκληρωμένης κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής τοπικής ανάπτυξης, με έμφαση στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, της πολιτιστικής κληρονομιάς, του τουρισμού, της αναζωογόνησης δημόσιων χώρων και της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών και των παράκτιων περιοχών με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων.

Όλοι οι προαναφερθέντες στόχοι εξειδικεύονται και αποτυπώνονται σε έξι επιχειρησιακά (τομεακά) προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 και στη συνέχεια κατανέμονται στα 13 περιφερειακά προγράμματα της χώρας, καθώς και στα προγράμματα διασυνοριακής εδαφικής συνεργασίας (Interreg). Οι 13 Περιφέρειες θα διαχειριστούν το 1/3 των συνολικών πόρων, δηλαδή περίπου 7 δισ. ευρώ, έως το 2027.

ΕΣΠΑ: Πόροι 26,2 δισ. ευρώ μέχρι το 2027

Η πρώτη χώρα στην ΕΕ που έλαβε έγκριση για το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 από την Κομισιόν έγινε η Ελλάδα, εξασφαλίζοντας πόρους συνολικού ύψους 26,2 δισ. ευρώ.

Από αυτούς τα 20,9 δισ. ευρώ αποτελούν την κοινοτική συνδρομή, ενώ τα 5,3 δισ. ευρώ είναι η εθνική συνεισφορά στους πέντε ευρωπαϊκούς Στόχους Πολιτικής:

Τον καινοτόμο και έξυπνο οικονομικό μετασχηματισμό, την ενεργειακή μετάβαση και τις πράσινες και γαλάζιες επενδύσεις, τις υποδομές μεταφορών, το ανθρώπινο δυναμικό και τις χωρικές επενδύσεις.

Το νέο Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης περιλαμβάνει μεταξύ άλλων διακριτά προγράμματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό με ενισχυμένους πόρους, για την πολιτική προστασία, τη δίκαιη μετάβαση (αφορά τις λιγνιτικές περιοχές), το πρόγραμμα Περιβάλλον, Κλιματική Αλλαγή και Ενέργεια, καθώς και νέο Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα με δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων.

Εκτός από τα 13 ΠΕΠ, στα τομεακά προγράμματα προβλέπονται σημαντικές επενδύσεις με κοινοτική χρηματοδότηση ως εξής:

• Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή: 4,1 δισ.
• Ανταγωνιστικότητα: 3,8 δισ.
• Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή: 3,6 δισ.
• Μεταφορές: 2,2 δισ.
• Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση: 1,6 δισ.
• Ψηφιακός Μετασχηματισμός: 943 εκατ.
• Πολιτική Προστασία: 714 εκατ.
• Αλιεία, Υδατοκαλλιέργεια και Θάλασσα: 455 εκατ.