Οι αιματολογικές εξετάσεις που μας δείχνουν ότι υπάρχει φλεγμονή – Τι είναι CRP, ΤΚΕ, φερριτίνη και ινωδογόνο
Η φλεγμονή είναι μια φυσική αντίδραση του σώματος, αλλά πότε μπορεί να γίνει επικίνδυνη; Πρέπει να κάνουμε εξετάσεις για να ελέγξουμε τα επίπεδα της φλεγμονής; Τι δείχνουν οι εξετάσεις για CRP, ΤΚΕ, φερριτίνη και ινωδογόνο.
Ποιες εξετάσεις αίματος δείχνουν ότι υπάρχει φλεγμονή και κάθε πότε πρέπει να γίνονται
Η φλεγμονή έχει κακή φήμη και δικαιολογημένα. Εξάλλου, η χρόνια φλεγμονή συμβάλλει σε πολλές χρόνιες ασθένειες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουμε μάθει πολλά για το πώς η χρόνια φλεγμονή μπορεί να βλάψει την υγεία μας. Και με αυτή την κατανόηση έρχονται τρεις κοινές ερωτήσεις: Θα μπορούσα να έχω φλεγμονή χωρίς να το γνωρίζω; Πώς μπορώ να μάθω αν έχω φλεγμονή; Ποια είναι η εξέταση για τη φλεγμονή;
Οι αιματολογικές εξετάσεις που δείχνουν αν υπάρχει φλεγμονή στο σώμα:
- ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών)
- CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη)
- Φερριτίνη
- Ινωδογόνο
Τι είναι η φλεγμονή;
Η φλεγμονή είναι μια ζωτική και σύνθετη βιολογική διαδικασία, που αποτελεί την αρχική ανταπόκριση του οργανισμού σε τραυματισμό, ασθένεια ή ξένους εισβολείς όπως μικρόβια ή τοξίνες, όπως εξηγεί το Cleveland Clinic. Αυτός ο φυσικός μηχανισμός επούλωσης περιλαμβάνει την αποστολή φλεγμονωδών κυττάρων και κυτοκινών από το ανοσοποιητικό σύστημα στην περιοχή που έχει το πρόβλημα και ξεκινά την αποκατάσταση με το να παγιδεύει τις επιβλαβείς ουσίες.
Ενώ είναι απαραίτητη η φλεγμονή για την ανάρρωση, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις εάν εμφανιστεί σε υγιείς ιστούς ή επιμείνει για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Είναι σημαντικό να μπορούμε να διακρίνουμε την οξεία φλεγμονή από τη χρόνια φλεγμονή, καθώς αυτοί οι δύο τύποι διαφέρουν σημαντικά τόσο στη διάρκεια όσο και στα συμπτώματα. Η οξεία φλεγμονή είναι μια βραχυπρόθεσμη, άμεση αντίδραση του οργανισμού μας, ενώ η χρόνια φλεγμονή μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή ακόμα και για χρόνια.
Φλεγμονή: Αιτίες
Σύμφωνα με το Cleveland Clinic, οι τραυματισμοί αλλά και οι λοιμώξεις είναι κοινές αιτίες οξείας φλεγμονής. Ωστόσο, η χρόνια φλεγμονή συχνά προέρχεται από μια διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες και άλλους παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως:
- Χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας
- Χρόνιο στρες
- Δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30+, δηλαδή παχυσαρκία και σπλαχνικό λίπος
- Μια ανισορροπία στο μικροβίωμα του εντέρου
- Μια διατροφή υψηλή σε τροφές που προκαλούν φλεγμονή (τρανς λιπαρά, υπερβολικό αλάτι)
- Διαταραγμένος ύπνος και κιρκάδιος ρυθμός
- Έκθεση σε τοξίνες (ατμοσφαιρική ρύπανση, επικίνδυνα απόβλητα, βιομηχανικές χημικές ουσίες)
- Κάπνισμα
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
Εξετάσεις για φλεγμονή
Υπάρχουν αρκετές καθιερωμένες εξετάσεις για την ανίχνευση φλεγμονής στο σώμα. Είναι σημαντικό όμως να σημειωθεί ότι αυτές οι εξετάσεις δεν μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα στην οξεία φλεγμονή –η οποία μπορεί να αναπτυχθεί με ένα κρυολόγημα, πνευμονία ή τραυματισμό– και την πιο επιζήμια χρόνια φλεγμονή –που μπορεί να συνοδεύει τον διαβήτη, την παχυσαρκία ή ένα αυτοάνοσο νόσημα, μεταξύ άλλων παθήσεων–. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να καταλάβουμε τη διαφορά ανάμεσα στην οξεία και τη χρόνια φλεγμονή.
Αυτές είναι τέσσερις από τις πιο κοινές εξετάσεις για φλεγμονή:
1. ΤΚΕ (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών)
Αυτή η εξέταση μετρά το πόσο γρήγορα κατακάθονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια στον πυθμένα ενός κάθετου σωλήνα. Όταν υπάρχει φλεγμονή, τα ερυθρά αιμοσφαίρια πέφτουν πιο γρήγορα, καθώς οι υψηλότερες ποσότητες πρωτεϊνών στο αίμα κάνουν αυτά τα κύτταρα να συσσωματώνονται. Ενώ υπάρχουν αποκλείσεις στις τιμές ανάλογα με το εργαστήριο, τα φυσιολογικά αποτελέσματα είναι συνήθως 20 mm/hr ή λιγότερο, ενώ οι τιμές άνω των 100 mm/hr είναι αρκετά υψηλές.
2. CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη)
Αυτή η πρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ τείνει να αυξάνεται όταν υπάρχει φλεγμονή. Οι φυσιολογικές τιμές είναι χαμηλότερες από 3 mg/L. Οι τιμές άνω των 3 mg/L συχνά εντοπίζουν αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Ωστόσο, η συστηματική φλεγμονή μπορεί να αυξήσει την CRP σε πάνω από 100 mg/L.
3. Φερριτίνη
Αυτή είναι μια πρωτεΐνη του αίματος που αντανακλά την ποσότητα σιδήρου που αποθηκεύεται στο σώμα. Παραγγέλλεται συχνότερα για να αξιολογηθεί εάν ένα αναιμικό άτομο έχει έλλειψη σιδήρου, οπότε τα επίπεδα φερριτίνης είναι χαμηλά. Αντίθετα, εάν υπάρχει πολύς σίδηρος στο σώμα, τα επίπεδα φερριτίνης μπορεί να είναι υψηλά. Ωστόσο, τα επίπεδα φερριτίνης αυξάνονται επίσης όταν υπάρχει φλεγμονή. Τα φυσιολογικά αποτελέσματα ποικίλλουν ανάλογα με το εργαστήριο και τείνουν να είναι λίγο υψηλότερα στους άνδρες, αλλά ένα τυπικό φυσιολογικό εύρος είναι 20 έως 200 mcg/L.
4. Ινωδογόνο
Ενώ αυτή η πρωτεΐνη μετριέται πιο συχνά για να αξιολογηθεί η κατάσταση του συστήματος πήξης του αίματος, τα επίπεδά της τείνουν να αυξάνονται όταν υπάρχει φλεγμονή. Οι φυσιολογικές τιμές ινωδογόνου είναι 200 έως 400 mg/dL.
Μπορούν οι εξετάσεις για να εντοπίσουν τη φλεγμονή;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εξετάσεις για τη μέτρηση της φλεγμονής μπορεί να είναι αρκετά χρήσιμες.
Βοηθούν με τη διάγνωση μιας φλεγμονώδους πάθησης
Ένα παράδειγμα αυτού είναι μια σπάνια πάθηση που ονομάζεται γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, στην οποία η ΤΚΕ είναι σχεδόν πάντα αυξημένη. Εάν συμπτώματα όπως νέος, έντονος πονοκέφαλος και πόνος στη γνάθο υποδηλώνουν ότι ένα άτομο μπορεί να έχει αυτή τη νόσο, μια αυξημένη ΤΚΕ μπορεί να αυξήσει την υποψία ότι η νόσος είναι παρούσα, ενώ μια φυσιολογική ΤΚΕ αντικρούει αυτή τη διάγνωση.
Βοηθούν με την παρακολούθηση μιας φλεγμονώδους πάθησης
Όταν κάποιος έχει ρευματοειδή αρθρίτιδα, για παράδειγμα, η ΤΚΕ ή η CRP (ή και οι δύο τιμές) βοηθούν στο να καθοριστεί το πόσο ενεργή είναι η νόσος και το πόσο καλά λειτουργεί η θεραπεία.
Και οι δύο εξετάσεις μπορεί να έχουν αποκλείσεις στα αποτελέσματά τους. Μερικές φορές εμφανίζονται ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα όταν η φλεγμονή υπάρχει πραγματικά. Μπορεί να εμφανιστούν ψευδώς θετικά αποτελέσματα όταν τα μη φυσιολογικά αποτελέσματα των εξετάσεων υποδηλώνουν ότι υπάρχει φλεγμονή ενώ μπορεί να μην υπάρχει.
Κάθε πότε πρέπει να κάνω εξέταση για τη φλεγμονή;
Για την ώρα, οι εξετάσεις για φλεγμονή δεν αποτελούν μέρος του συνηθισμένου ετησίου τσεκ-απ για όλους τους ενήλικες και οι κατευθυντήριες οδηγίες των ειδικών δεν τις συνιστούν. Ο έλεγχος CRP για να αξιολογηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης κάποιας καρδιακής πάθησης ενθαρρύνεται για να βοηθήσει στην απόφαση εάν η προληπτική θεραπεία είναι κατάλληλη για κάποιον ή όχι.
Ωστόσο, για τους περισσότερους ανθρώπους, τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο τακτικός έλεγχος CRP δεν βοηθάει με την αξιολόγηση όσο οι τυπικοί παράγοντες κινδύνου, όπως το ιστορικό υπέρτασης, διαβήτη, καπνίσματος, υψηλής χοληστερίνης και θετικού οικογενειακού ιστορικού καρδιακής νόσου.
Πώς προλαμβάνεται η φλεγμονή
Είναι αλήθεια ότι η χρόνια φλεγμονή μπορεί να μην προκαλεί συγκεκριμένα συμπτώματα. Αλλά το να προσπαθούμε να βρούμε ενδείξεις φλεγμονής με αιματολογικές εξετάσεις, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος –δηλαδή χωρίς συμπτώματα, προσωπικό ιστορικό ή οικογενειακό ιστορικό– δεν θα βοηθήσει όσο θα βοηθούσε το αν προλαμβάναμε άλλους παράγοντες που μπορεί να την προκαλέσουν:
- Υπερβολικό βάρος
- Διαβήτης
- Καρδιαγγειακές παθήσεις (συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών προσβολών και των εγκεφαλικών επεισοδίων)
- Ηπατίτιδα C και άλλες χρόνιες λοιμώξεις
- Αυτοάνοσα νοσήματα
Η τυπική αξιολόγηση για τις περισσότερες από αυτές τις παθήσεις δεν απαιτεί έλεγχο για φλεγμονή.
Το συμπέρασμα
Ο έλεγχος για φλεγμονή έχει τη θέση του στην ιατρική αξιολόγηση και στην παρακολούθηση ορισμένων παθήσεων υγείας, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Αλλά δεν είναι απαραίτητα χρήσιμη ως εξέταση ρουτίνας για όλους. Μια καλύτερη προσέγγιση είναι να υιοθετήσετε υγιεινές συνήθειες, να κάνετε ετήσια τσεκ-απ και να λαμβάνετε την ιατρική περίθαλψη που χρειάζεστε στην περίπτωση που έχετε κάποια ασθένεια.
oloygeia.gr (με πηγές από Harvard Health Publishing, Cleveland Clinic)