Τα τρόφιμα που «εκτοξεύουν» την άνοια
Είναι κοινή πλέον γνώση – και δυσάρεστη για πολλούς – ότι το πρόχειρο φαγητό, όσο νόστιμο κι αν είναι, δεν ωφελεί την υγεία, αλλά αντιθέτως μπορεί να την βλάψει. Σε αυτή τη διαπίστωση έρχονται τώρα οι επιστήμονες να προσθέσουν περισσότερη πληροφορία: Το να τρώτε καθημερινά ένα μπέργκερ με πατάτες ή μερικά λουκάνικα μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ.
Μια ομάδα Βραζιλιάνων ερευνητών διεξήγαγε μια ευρεία μελέτη, παρακολουθώντας 10.000 ανθρώπους για 10 χρόνια και συγκεκριμένα από το 2008 έως το 2019. Κρατώντας στοιχεία για τη διατροφή τους, οι μελετητές κατέληξαν τελικά στο συμπέρασμα ότι όσοι λάμβαναν το ένα τέταρτο των συνολικών προσλαμβανόμενων θερμίδων από επεξεργασμένες τροφές, όπως για παράδειγμα κοτομπουκιές και αναψυκτικά, παρουσίαζαν μεγαλύτερη γνωστική έκπτωση κατά 28% συγκριτικά με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα. Τα επιστημονικά ευρήματα παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο Νόσου Αλτσχάιμερ 2022, στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια.
Οι συμμετέχοντες ήταν ομοιόμορφα χωρισμένοι ανά φύλο, ηλικίας 51 ετών κατά μέσο όρο και ζούσαν σε έξι πόλεις της Βραζιλίας. Καθένας κατανάλωνε κατά μέσο 785 θερμίδες επεξεργασμένων τροφίμων την ημέρα, που αντιστοιχούσε σε ποσοστό 27% της συνολικής διατροφής τους.
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα ορίστηκαν ως «βιομηχανικές συνθέσεις» ουσιών τροφίμων (έλαια, λίπη, σάκχαρα, άμυλο και άλλα), που περιέχουν ελάχιστα ή καθόλου ολόκληρα τρόφιμα και συνήθως περιλαμβάνουν αρωματικές χρωστικές, γαλακτωματοποιητές και άλλα καλλυντικά πρόσθετα. Τηγανητές πατάτες, χάμπουργκερ, παγωτά, καραμέλες και αναψυκτικά είναι μερικά από αυτά τα τρόφιμα.
Κάθε συμμετέχων συμπλήρωσε ένα ερωτηματολόγιο πριν την έναρξη της μελέτης και ένα μετά την ολοκλήρωσή της, δίνοντας πληροφορίες για τις διατροφικές του συνήθειες. Ολοκλήρωσαν επίσης μια σειρά από τεστ, που αξιολογούσαν την καθυστερημένη ανάκληση λέξεων, την αναγνώριση λέξεων και τη λεκτική ευχέρεια, με στόχο να μετρήσουν οι ερευνητές τις αλλαγές στη γνωστική τους ικανότητα.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι όσοι κατανάλωναν τα περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα – περισσότερο από το ένα τέταρτο της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων – παρουσίαζαν ταχύτερη γνωστική έκπτωση συγκριτικά με όσους κατανάλωναν μικρότερη ποσότητα. Κατέγραφαν, επίσης, 25% ταχύτερο ρυθμό μείωσης των εκτελεστικών λειτουργιών τους. Πρόκειται για την περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και επεξεργασίας πληροφοριών. Η έρευνα αποκάλυψε, επιπλέον, ότι εκείνοι που κατανάλωναν τα περισσότερα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα ήταν κατά πλειοψηφία λευκές, νεαρές γυναίκες, μη καπνίστριες, με υψηλό επίπεδο μόρφωσης.
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα εμπεριέχουν υψηλές περιεκτικότητες σε ζάχαρη, αλάτι και λίπος. Όπως εξηγεί η δρ. Natalia Goncalves, παθολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, που ηγήθηκε της μελέτης, τα συστατικά αυτά μπορούν να πυροδοτήσουν διαδικασίες δημιουργίας φλεγμονών ή βλάβες στον εγκέφαλο, οι οποίες με τη σειρά τους θα αυξήσουν την ταχύτητα της γνωστικής απώλειας. «Όλα αυτά προάγουν τη συστημική φλεγμονή, την πιο σημαντική ίσως απειλή για την υγιή γήρανση σώματος και εγκεφάλου», συμπλήρωσε ο δρ. Rudy Tanzi, νευρολόγος της Ιατρικής Σχολής του Harvard, που δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι για να φτάσει κάποιος σε επικίνδυνα όρια κατανάλωσης επεξεργασμένων προϊόντων, θα έπρεπε να καταναλώνει περίπου 500 θερμίδες τέτοιων τροφίμων την ημέρα. Μπορεί να φαίνονται πολλές, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι, αν σκεφτεί κανείς ότι ένα χάμπουργκερ με πατάτες έχει περίπου 700 θερμίδες και δύο μεγάλα λουκάνικα περίπου 800 θερμίδες.
Τα αποτελέσματα της μελέτης περνούν ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι ο κόσμος πρέπει να μαγειρεύει περισσότερο στο σπίτι και να μειώσει δραστικά την κατανάλωση «έτοιμων» τροφών. Η ειδικός στην γηριατρική, δρ. Claudia Suemoto, σχολίασε: «Οι άνθρωποι είναι καλό να προετοιμάζουν μόνοι τους τα γεύματά τους από την αρχή. Η συνήθης δικαιολογία είναι πως δεν προλαβαίνουν, αλλά στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται τόσος χρόνος. Και αξίζει τον κόπο, γιατί έτσι προστατεύουν την καρδιά τους και προφυλάσσουν τον εγκέφαλό τους από άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Αυτό είναι και το κεντρικό μήνυμα: Σταματήστε να αγοράζετε υπερεπεξεργασμένα προϊόντα».
Οι μελετητές προτείνουν να καταναλώνουμε περισσότερα μη επεξεργασμένα τρόφιμα όπως λαχανικά και ψάρι. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ, οι άντρες πρέπει να καταναλώνουν κατά μέσο όρο 2.500 θερμίδες την ημέρα και οι γυναίκες περίπου 2.000.
www.ygeiamou.gr