Τι αλλάζει στα τεκμήρια διαβίωσης – Όλα τα σενάρια που εξετάζει η ειδική επιτροπή

Όλα τα σενάρια που επεξεργάζεται η ειδική επιτροπή, η οποία έχει συσταθεί για να διαμορφώσει το νέο καθεστώς για τα τεκμήρια διαβίωσης που θα ισχύσει την επόμενη χρονιά. Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντελεστών για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής και για δαπάνες που αφορούν δίδακτρα, δάνεια και κάρτες. Πώς θα αποφύγουν την παγίδα των τεκμηρίων χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι, που σήμερα υπερφορολογούνται.

Στο μικροσκόπιο του υπουργείου Οικονομικών θα βρεθούν οι τεκμαρτές δαπάνες, τα γνωστά σε όλους μας τεκμήρια, που θα αποτυπωθούν στις φετινές φορολογικές δηλώσεις, καθώς, σε συνδυασμό με τα εισοδήματα που θα δηλωθούν, θα αποτελέσουν το βαρόμετρο για τις οριστικές αποφάσεις σχετικά με την αναμόρφωση-αλλαγή των τεκμηρίων διαβίωσης. Βάσει των δηλώσεων θα καταγραφεί η επίπτωση των σημερινών τεκμηρίων διαβίωσης στο εισόδημα και κατά συνέπεια το δημοσιονομικό κόστος των μειώσεων που σχεδιάζονται.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης -με ειδική επιτροπή να «τρέχει» ήδη τα σενάρια- εξετάζει από το 2025 αλλαγές στα τεκμήρια διαβίωσης που ισχύουν εδώ και αρκετές δεκαετίες και ταυτόχρονα τη μείωσή τους έως 30%, ώστε να υπάρξει μια πιο δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών για τα νοικοκυριά. Και αυτό διότι -όπως έχει αποδειχθεί- η πλειονότητα των φορολογουμένων που «πιάνεται» στα τεκμήρια είναι κυρίως συνταξιούχοι και μισθωτοί που πληρώνουν έξτρα φόρους σε σχέση με τις πραγματικές τους δυνατότητες είτε γιατί έχουν ένα μικρό διαμέρισμα, είτε γιατί κληρονόμησαν ένα ακίνητο, ή αγόρασαν κάποιο αυτοκίνητο.

Ωστόσο, στο οικονομικό επιτελείο θέλουν να διαπιστώσουν ποια είναι η αύξηση των εισοδημάτων που καταγράφεται, καθώς όσο αυξάνονται τα εισοδήματα τόσο μειώνεται το τεκμαρτό εισόδημα, με αποτέλεσμα οι φορολογούμενοι να μπορούν να δικαιολογήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία.

Τρεις άξονες

Οι αλλαγές που εξετάζονται αφορούν τον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης με νέους συντελεστές υπολογισμού για κατοικίες, Ι.Χ. και σκάφη αναψυχής, τροποποιήσεις στις διατάξεις για τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης, καθώς και εξάλειψη των αδικιών εξαιτίας του προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης. Πιο συγκεκριμένα, οι παρεμβάσεις κινούνται προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

1. Αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής. Ουσιαστικά αναμένεται να τροποποιηθεί το σύστημα προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων διαβίωσης, ώστε αυτά να συνδέονται με το πραγματικό ετήσιο κόστος συντήρησης και χρήσης των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων. Με βάση και τις κυβερνητικές εξαγγελίες, στόχος είναι τα νέα ποσά που θα προκύψουν να είναι μειωμένα μεσοσταθμικά κατά 30% σε σύγκριση με τα ισχύοντα. Γι’ αυτόν τον λόγο οι κλίμακες αλλά και τα κριτήρια προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων θα αλλάξουν προκειμένου αυτά να γίνουν πιο δίκαια.

2. Αλλαγές στα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης των 3.000 ευρώ για τους άγαμους και των 5.000 ευρώ για τους έγγαμους. Τα ποσά αυτά αναμένεται να μειωθούν ώστε να είναι πιο ρεαλιστικά και να μην επηρεάζουν μισθωτούς και συνταξιούχους. Επίσης, τα ποσά ελάχιστων τεκμηρίων διαβίωσης εξετάζεται να ισχύουν για όσους φιλοξενούνται σε σπίτια γονέων ή συγγενών τους και ταυτόχρονα δεν έχουν στο όνομά τους άλλα περιουσιακά στοιχεία που θεωρούνται τεκμήρια διαβίωσης, όπως αυτοκίνητα, σκάφη και πισίνες. Αν διαθέτουν τέτοια περιουσιακά στοιχεία, τα τεκμήρια διαβίωσης που αναλογούν σε αυτά εξετάζεται να μην προστίθενται στα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων.

3. Εξάλειψη στρεβλώσεων και αδικιών που προκαλεί ο προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης. Οι ακραίες περιπτώσεις υπερφορολόγησης νοικοκυριών με πολύ χαμηλά εισοδήματα, λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης και του χαρακτηρισμού του εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τα τεκμήρια ως εισοδήματος προερχόμενου από επιχειρηματική δραστηριότητα, αναμένεται να καταργηθούν. Στόχος είναι να πάψει να παρατηρείται το φαινόμενο οικογένειες με πολύ χαμηλά πραγματικά ετήσια εισοδήματα να πληρώνουν φόρους εισοδήματος δυσανάλογα υψηλούς σε σχέση με τα πραγματικά εισοδήματά τους.

Ειδική επιτροπή

Η επιτροπή που έχει συσταθεί, με επικεφαλής τη γενική γραμματέα Φορολογικής Πολιτικής Μαίρη Ψύλλα, προχωρά το έργο της προκειμένου να υποβάλει τις προτάσεις της έως τα τέλη Σεπτεμβρίου στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, ώστε στη συνέχεια να οριστικοποιηθεί το τελικό σχέδιο παρεμβάσεων. Στόχος είναι να αρθούν οι στρεβλώσεις που υπάρχουν σήμερα και οδηγούν χιλιάδες φορολογουμένους με χαμηλά εισοδήματα να πέφτουν στην παγίδα των τεκμηρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τη στατιστική ανάλυση των περσινών φορολογικών δηλώσεων, η οποία, μαζί με τις φετινές δηλώσεις, αποτελεί τον οδηγό για τις αλλαγές, προέκυψε ότι στα τεκμήρια διαβίωσης «πιάστηκαν» περισσότεροι από 1,5 εκατ. φορολογούμενοι, ήτοι το 23,47% από τους 6,5 εκατομμύρια που υπέβαλαν δηλώσεις, καθώς τα εισοδήματα που είχαν δηλώσει ήταν χαμηλότερα από εκείνα που προσδιορίζονται με βάση τα περιουσιακά τους στοιχεία, κινητά και ακίνητα. To αποτέλεσμα ήταν να πληρώσουν 5,2 δισ. ευρώ έξτρα φόρο για υψηλότερα εισοδήματα. Από τους 1.540.255 «άτυχους» φορολογουμένους, οι περισσότεροι ήταν μισθωτοί και συνταξιούχοι. Συγκεκριμένα:

• 319.734 ήταν εισοδηματίες.
• 195.843 ήταν αυτοαπασχολούμενοι.
• 77.002 ήταν αγρότες, κτηνοτρόφοι, αλιείς και άλλοι που ασκούν αγροτικές δραστηριότητες.
• 537.068 ήταν μισθωτοί.
• 410.608 ήταν συνταξιούχοι.

Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία, τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης είναι τα ακόλουθα:

Το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης. Ανέρχεται σε 3.000 ευρώ αν ο φορολογούμενος είναι άγαμος ή έγγαμος και έχει επιλέξει να υποβάλει τη δήλωσή του χωριστά από τη σύζυγο ή τον σύζυγο, 2.500 ευρώ αν είναι έγγαμος και έχει επιλέξει να υποβάλει κοινή δήλωση με την ή τον σύζυγο.

Τεκμήριο κατοικίας. Το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία που δηλώνει ο φορολογούμενος υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της:

• Μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριαςκατοικίας ισχύει τεκμήριο 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου. Τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.

Τεκμήριο Ι.Χ. αυτοκινήτου. Τα τεκμήρια διαβίωσης για τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα που κατέχουν οι φορολογούμενοι υπολογίζονται ως εξής:

• Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. ισχύει τεκμήριο 4.000 ευρώ.
• Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε. προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
• Για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε. προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
• Για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε. προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

Δίδακτρα. Τα ποσά που κατέβαλε ο φορολογούμενος για τα δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και για τα ποσά μισθοδοσίας που καταβλήθηκαν σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

Δάνεια και κάρτες. Τα ποσά που κατέβαλε ο φορολογούμενος το προηγούμενο έτος για την αποπληρωμή δανείων, πιστωτικών καρτών, για δωρεές χρηματικών ποσών άνω των 300 ευρώ σε ιδιωτικούς φορείς, για αγορές ομολόγων, εντόκων γραμματίων, μετοχών, αμοιβαίων κεφαλαίων και λοιπών επενδυτικών προϊόντων, για τυχόν αγορές ακινήτων, αυτοκινήτων και λοιπών κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 10.000 ευρώ.

Σκάφη αναψυχής. Για μηχανοκίνητα σκάφη ανοιχτού τύπου χωρίς χώρο ενδιαίτησης (ταχύπλοα και μη) ολικού μήκους μέχρι 5 μέτρα, η «αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης» ανέρχεται στο ποσό των 4.000 ευρώ. Για όσα έχουν μήκος πάνω από 5 μέτρα, το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ το μέτρο. Για ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα ή μεικτά σκάφη με χώρους ενδιαίτησης, ολικού μήκους μέχρι και 7 μέτρα, η «αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης» ορίζεται στο ποσό των 12.000 ευρώ.

Τεκμήριο πισίνας. Για τις εξωτερικές δεξαμενές κολύμβησης, το τεκμήριο ορίζεται, κλιμακωτά, σε 160 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα και σε 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για επιφάνεια άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων. Για εσωτερική πισίνα, τα παραπάνω ποσά διπλασιάζονται. Για τις κοινόχρηστες πισίνες που βρίσκονται σε συγκροτήματα πολυκατοικιών, το τεκμήριο διαβίωσης επιμερίζεται στους ιδιοκτήτες των ακινήτων με βάση τα χιλιοστά κάθε διαμερίσματος στο οικόπεδο.

Τεκμήριο αεροσκάφους. Το τεκμήριο διαβίωσης για αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα κυριότητας ή κατοχής του φορολογουμένου και των εξαρτώμενων μελών του ορίζεται ως εξής: α) Για ανεμόπτερα, το ποσό ανέρχεται σε 8.000 ευρώ. β) Για αεροσκάφη με κινητήρα κοινό, εσωτερικής καύσης και στροβιλοελικοφόρα, καθώς και ελικόπτερα, το ποσό διαμορφώνεται στα 65.000 ευρώ για τους 150 πρώτους ίππους ισχύος του κινητήρα τους και προσαυξάνεται με το ποσό των 500 ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους 150. γ) Για αεροσκάφη αεριοπροωθούμενα (jets), το ποσό ανέρχεται στα 200 ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης.

Πηγή: Realnews-Σίσσυ Σταυροπιερράκου